Κώστας Γκιώνης
Δεν αρκεί να ορίσεις το κακό, δεν αρκεί να το καταγγείλεις, δεν αρκεί να βγεις στους δρόμους και να επιδιώξεις την ανατροπή του, εάν δεν μπορέσεις να περιγράψεις αυτό πού θα το αντικαταστήσει, εάν αυτό το νέο πού θα έρθει δεν θα δίνει ελπίδα στην ουτοπία και στο ανέφικτο να μεταμορφωθούν σε μια εφικτή πραγματικότητα, πού θα μπορέσει να διεγείρει την κοινωνία, πού θα την κάνει συμμέτοχη στο όραμα και στη πραγμάτωση, αλλά και αργότερα στη διατήρηση, αυτό το ίδιο λέγανε περίπου οι περίφημες ομάδες των Diggers από το αμερικάνικο ριζοσπαστικό επαναστατικό κίνημα της δεκαετίας του 60' πού δραστηριοποιήθηκε στο Σαν Φρανσίσκο ότι δηλαδή «Πρέπει να αλλάξουμε το κόσμο δείχνοντας με τη πράξη μας πως θα 'πρεπε να είναι», ειδαλιώς θα παραμείνουμε κοινωνία θεατών καταδικασμένοι σε πλάνες και προδοσίες, μιξοκλαίγοντας για την κακιά μας μοίρα.
Η σύγχρονη γάγγραινα των κοινωνιών είναι η ανάθεση, δηλαδή το να εναποθέτεις την τύχη σου σε ένα ηγέτη η ένα κόμμα και παραφράζοντας λίγο το Κορνήλιο Καστοριάδη «Οι κοινωνίες αντί να περιμένουν με παθητικό ενθουσιασμό, να έρθει να τους οργανώσει (ως κυρίαρχος) το Κόμμα, ας οργανωθούν μόνοι τους», μόνο έτσι μπορεί να υπάρξει διέξοδος, αλλά αυτό προϋποθέτει την εκμηδένιση της ατομικότητας ως πυρήνα κατεύθυνσης της σκέψης μας, το να βλέπεις λίγο πλατύτερα από το δικό σου οπτικό πεδίο, ως μια οντότητα ενός ευρύτερου συνόλου η οποία θα λειτουργεί ως ενιαίος μηχανισμός, είναι αυτό πού περιέγραφε ο Μιχαήλο Μάρκοβιτς όταν μιλούσε για το «κοινωνικό ον», ότι είναι το άτομο πού επικοινωνεί με άλλους ανθρώπους, εργάζεται μαζί τους, μοιράζεται με αυτούς ορισμένες ανάγκες και αξίες, είναι πρόθυμος να στρατευτεί και για τους πιο ατομικούς σκοπούς, ακόμη και γι' αυτούς πού δεν ικανοποιούν τις δικές του ανάγκες, αλλά έμμεσα αποτελούν γι' αυτόν αξίες, επειδή ικανοποιούν ανάγκες άλλων ανθρώπων.
Αυτό πού θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια σωστή εξελικτική πορεία για τη δημιουργία της κοινωνικής απελευθέρωσης, είναι η αυτοδιαχείριση, αν εννοήσουμε βέβαια καθώς λέει ο Μάρκοβιτς, την κοινωνική αυτοδιαχείριση σαν ολότητα, είναι σαφές ότι η εισαγωγή της σημαίνει ριζική κοινωνική επανάσταση και ότι τούτο πρέπει να εννοηθεί σαν μακρόχρονη ιστορική διαδικασία και όχι σαν μια στιγμιαία πράξη.
Κανένας πραγματικά συνειδητοποιημένος άνθρωπος δεν μπορεί να πιστεύει ειλικρινά ότι με το υπάρχον σύστημα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και με την διαδικασία των εκλογών θα μπορούσε να προκύψει μια τέτοια ριζοσπαστική λύση όπως είναι η κατάργηση της υλικής και πνευματικής δουλείας και η δημιουργία συνθηκών για τη πλήρη εξέλιξη του ανθρώπου, όπως το διατύπωσε ο Μαρξ στο γενικό ανθρώπινο ιδανικό, εάν το σύστημα εξουσίας φοβόταν πραγματικά ότι υπήρχε έστω και μία περίπτωση το αποτέλεσμα των οποιοδήποτε εκλογών να είναι αντίθετο από τα συμφέροντα του, σιγά μην μας αφήνανε να ψηφίσουμε, είναι έτσι δομημένο το σύστημα αλλοτρίωσης και χειραγώγησης της σκέψης με την τελειοποίηση και την επιστημονικοποίηση των προπαγανδιστικών μεθόδων, πού το αποτέλεσμα θα είναι πάντα αυτό πού θα εξυπηρετεί τα συμφέροντα των λίγων και των τραπεζών.
Η ιστορική αναζήτηση βρίθει από επιτυχημένα παραδείγματα αυτοοργάνωσης και αυτοδιαχείρισης, ας θυμηθούμε μερικά, οι εκατοντάδες κολεκτίβες πού δημιουργήθηκαν το 1936-1938 κατά τη διάρκεια του Ισπανικού εμφυλίου από την Εθνική Συνομοσπονδία Εργασίας (CNT), πολύ μεγάλος αριθμός αυτοδιαχειρiζόμενων εργοστασίων στη Χιλή μεταξύ 1970-1973 με την άνοδο της Λαϊκής Ενότητας του Σαλβαντόρ Αλιέντε στην εξουσία, η αυτοδιαχειριζόμενη περιοχή Τσιάπας στο Μεξικό μετά την εξέγερση των ανταρτών Ζαπατίστας (EZLN), το Κίνημα των Ακτημόνων (MST) και το Κίνημα των Εργατών Χωρίς Στέγη (MTST) με καταλήψεις γης και στέγης στη Βραζιλία, τα εκατοντάδες εργοστάσια πάνω από 200 στην Αργεντινή, 100 στη Βραζιλία και 20 στην Ουρουγουάη, πού κατέλαβαν και επανοικειοποιήθηκαν οι απλήρωτοι εργάτες τους, στη Γαλλία λειτουργούν 1925 εργατικοί παραγωγικοί και αυτοδιαχειρiζόμενοι συνεταιρισμοί (SCOP), οι οποίες όλο θα πληθαίνουν λόγω του ότι όλο και αυξάνονται οι εταιρείες πού κινδυνεύουν από «ελεγχόμενη πτώχευση», στις ΗΠΑ υπάρχουν πάνω από 300-400 κοοπερατίβες πού λειτουργούν με καθαρά αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες, αλλά και στη Γερμανία, την Αγγλία, την Μαριναλέντα στην Ισπανία, την κοινότητα Κριστιάνια στη Κοπεγχάγη κλπ.
Όλα αυτά τα παραδείγματα λένε πολλά η και τίποτα, αλλά το σίγουρο είναι ότι δείχνουν το δρόμο, την κατεύθυνση, πού δεν μπορεί να είναι άλλη από την αυτοοργάνωση και την ενεργοποίηση της ίδιας της κοινωνίας, χωρίς ποδηγέτηση από κανένα αγκιτάτορα και καμιά γραφειοκρατία, το πρόβλημα δεν είναι να γρατζουνίσεις το σύστημα η να του αλλοιώσεις λίγο τη δομή, το θέμα είναι να το ξεθεμελιώσεις από τη ρίζα του, να το συντρίψεις, να το εξαφανίσεις πλήρως και να δομήσεις αυτούς τους κοινωνικούς μηχανισμούς πού θα αποτρέψουν μελλοντική παλινόρθωση του και μαζί με αυτό να συντρίψεις και τη λογική των μικροαστών πού και αυτοί χαράσσουν τη μοίρα της Ελλάδας, αυτά τα αήττητα κνώδαλα, τα οποία είναι ανεπίδεκτοι αισθητικής διαπαιδαγώγησης όπως εύστοχα έλεγε ο Ηλίας Πετρόπουλος.
Σίγουρα δεν θα είναι εύκολο, σίγουρα τα προβλήματα θα είναι πολλά, οι τρικλοποδιές αναπόφευκτες, οι εφιάλτες και οι νενέκοι δεν πρόκειται να λείψουν, είναι όμως ο μόνος τρόπος για να οικοδομηθεί μια κοινωνία πιο βιώσιμη, πιο ελκυστική, πιο ανθρώπινη και πιο τίμια, μια κοινωνία χωρίς δομημένες ιεραρχίες, πού στους τόπους εργασίας ο καθένας θα δουλεύει κυκλικά περνώντας από όλες τις θέσεις εργασίας, ώστε να μη δημιουργούνται εστίες συγκέντρωσης εξουσίας άρα και αλλοτρίωσης, πού όλοι θα αμείβονται το ίδιο, η παιδεία, η υγεία, το ρεύμα, το νερό θα είναι κοινό αγαθό για όλους, πού η ανθρώπινη αξιοπρέπεια δεν θα είναι ένα κιτρινισμένο γράμμα στο συρτάρι και όλη αυτή η άκρατη καταναλωτικότητα θα είναι μια ξεχασμένη θανατηφόρα ασθένεια σαν όλες τις άλλες πού εξόντωσε κάποτε εκατομμύρια ανθρώπους.
Κώστας Γκιώνης: Σχετικά με τον συντάκτη
Δεν αρκεί να ορίσεις το κακό, δεν αρκεί να το καταγγείλεις, δεν αρκεί να βγεις στους δρόμους και να επιδιώξεις την ανατροπή του, εάν δεν μπορέσεις να περιγράψεις αυτό πού θα το αντικαταστήσει, εάν αυτό το νέο πού θα έρθει δεν θα δίνει ελπίδα στην ουτοπία και στο ανέφικτο να μεταμορφωθούν σε μια εφικτή πραγματικότητα, πού θα μπορέσει να διεγείρει την κοινωνία, πού θα την κάνει συμμέτοχη στο όραμα και στη πραγμάτωση, αλλά και αργότερα στη διατήρηση, αυτό το ίδιο λέγανε περίπου οι περίφημες ομάδες των Diggers από το αμερικάνικο ριζοσπαστικό επαναστατικό κίνημα της δεκαετίας του 60' πού δραστηριοποιήθηκε στο Σαν Φρανσίσκο ότι δηλαδή «Πρέπει να αλλάξουμε το κόσμο δείχνοντας με τη πράξη μας πως θα 'πρεπε να είναι», ειδαλιώς θα παραμείνουμε κοινωνία θεατών καταδικασμένοι σε πλάνες και προδοσίες, μιξοκλαίγοντας για την κακιά μας μοίρα.
Η σύγχρονη γάγγραινα των κοινωνιών είναι η ανάθεση, δηλαδή το να εναποθέτεις την τύχη σου σε ένα ηγέτη η ένα κόμμα και παραφράζοντας λίγο το Κορνήλιο Καστοριάδη «Οι κοινωνίες αντί να περιμένουν με παθητικό ενθουσιασμό, να έρθει να τους οργανώσει (ως κυρίαρχος) το Κόμμα, ας οργανωθούν μόνοι τους», μόνο έτσι μπορεί να υπάρξει διέξοδος, αλλά αυτό προϋποθέτει την εκμηδένιση της ατομικότητας ως πυρήνα κατεύθυνσης της σκέψης μας, το να βλέπεις λίγο πλατύτερα από το δικό σου οπτικό πεδίο, ως μια οντότητα ενός ευρύτερου συνόλου η οποία θα λειτουργεί ως ενιαίος μηχανισμός, είναι αυτό πού περιέγραφε ο Μιχαήλο Μάρκοβιτς όταν μιλούσε για το «κοινωνικό ον», ότι είναι το άτομο πού επικοινωνεί με άλλους ανθρώπους, εργάζεται μαζί τους, μοιράζεται με αυτούς ορισμένες ανάγκες και αξίες, είναι πρόθυμος να στρατευτεί και για τους πιο ατομικούς σκοπούς, ακόμη και γι' αυτούς πού δεν ικανοποιούν τις δικές του ανάγκες, αλλά έμμεσα αποτελούν γι' αυτόν αξίες, επειδή ικανοποιούν ανάγκες άλλων ανθρώπων.
Αυτό πού θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια σωστή εξελικτική πορεία για τη δημιουργία της κοινωνικής απελευθέρωσης, είναι η αυτοδιαχείριση, αν εννοήσουμε βέβαια καθώς λέει ο Μάρκοβιτς, την κοινωνική αυτοδιαχείριση σαν ολότητα, είναι σαφές ότι η εισαγωγή της σημαίνει ριζική κοινωνική επανάσταση και ότι τούτο πρέπει να εννοηθεί σαν μακρόχρονη ιστορική διαδικασία και όχι σαν μια στιγμιαία πράξη.
Κανένας πραγματικά συνειδητοποιημένος άνθρωπος δεν μπορεί να πιστεύει ειλικρινά ότι με το υπάρχον σύστημα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και με την διαδικασία των εκλογών θα μπορούσε να προκύψει μια τέτοια ριζοσπαστική λύση όπως είναι η κατάργηση της υλικής και πνευματικής δουλείας και η δημιουργία συνθηκών για τη πλήρη εξέλιξη του ανθρώπου, όπως το διατύπωσε ο Μαρξ στο γενικό ανθρώπινο ιδανικό, εάν το σύστημα εξουσίας φοβόταν πραγματικά ότι υπήρχε έστω και μία περίπτωση το αποτέλεσμα των οποιοδήποτε εκλογών να είναι αντίθετο από τα συμφέροντα του, σιγά μην μας αφήνανε να ψηφίσουμε, είναι έτσι δομημένο το σύστημα αλλοτρίωσης και χειραγώγησης της σκέψης με την τελειοποίηση και την επιστημονικοποίηση των προπαγανδιστικών μεθόδων, πού το αποτέλεσμα θα είναι πάντα αυτό πού θα εξυπηρετεί τα συμφέροντα των λίγων και των τραπεζών.
Η ιστορική αναζήτηση βρίθει από επιτυχημένα παραδείγματα αυτοοργάνωσης και αυτοδιαχείρισης, ας θυμηθούμε μερικά, οι εκατοντάδες κολεκτίβες πού δημιουργήθηκαν το 1936-1938 κατά τη διάρκεια του Ισπανικού εμφυλίου από την Εθνική Συνομοσπονδία Εργασίας (CNT), πολύ μεγάλος αριθμός αυτοδιαχειρiζόμενων εργοστασίων στη Χιλή μεταξύ 1970-1973 με την άνοδο της Λαϊκής Ενότητας του Σαλβαντόρ Αλιέντε στην εξουσία, η αυτοδιαχειριζόμενη περιοχή Τσιάπας στο Μεξικό μετά την εξέγερση των ανταρτών Ζαπατίστας (EZLN), το Κίνημα των Ακτημόνων (MST) και το Κίνημα των Εργατών Χωρίς Στέγη (MTST) με καταλήψεις γης και στέγης στη Βραζιλία, τα εκατοντάδες εργοστάσια πάνω από 200 στην Αργεντινή, 100 στη Βραζιλία και 20 στην Ουρουγουάη, πού κατέλαβαν και επανοικειοποιήθηκαν οι απλήρωτοι εργάτες τους, στη Γαλλία λειτουργούν 1925 εργατικοί παραγωγικοί και αυτοδιαχειρiζόμενοι συνεταιρισμοί (SCOP), οι οποίες όλο θα πληθαίνουν λόγω του ότι όλο και αυξάνονται οι εταιρείες πού κινδυνεύουν από «ελεγχόμενη πτώχευση», στις ΗΠΑ υπάρχουν πάνω από 300-400 κοοπερατίβες πού λειτουργούν με καθαρά αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες, αλλά και στη Γερμανία, την Αγγλία, την Μαριναλέντα στην Ισπανία, την κοινότητα Κριστιάνια στη Κοπεγχάγη κλπ.
Όλα αυτά τα παραδείγματα λένε πολλά η και τίποτα, αλλά το σίγουρο είναι ότι δείχνουν το δρόμο, την κατεύθυνση, πού δεν μπορεί να είναι άλλη από την αυτοοργάνωση και την ενεργοποίηση της ίδιας της κοινωνίας, χωρίς ποδηγέτηση από κανένα αγκιτάτορα και καμιά γραφειοκρατία, το πρόβλημα δεν είναι να γρατζουνίσεις το σύστημα η να του αλλοιώσεις λίγο τη δομή, το θέμα είναι να το ξεθεμελιώσεις από τη ρίζα του, να το συντρίψεις, να το εξαφανίσεις πλήρως και να δομήσεις αυτούς τους κοινωνικούς μηχανισμούς πού θα αποτρέψουν μελλοντική παλινόρθωση του και μαζί με αυτό να συντρίψεις και τη λογική των μικροαστών πού και αυτοί χαράσσουν τη μοίρα της Ελλάδας, αυτά τα αήττητα κνώδαλα, τα οποία είναι ανεπίδεκτοι αισθητικής διαπαιδαγώγησης όπως εύστοχα έλεγε ο Ηλίας Πετρόπουλος.
Σίγουρα δεν θα είναι εύκολο, σίγουρα τα προβλήματα θα είναι πολλά, οι τρικλοποδιές αναπόφευκτες, οι εφιάλτες και οι νενέκοι δεν πρόκειται να λείψουν, είναι όμως ο μόνος τρόπος για να οικοδομηθεί μια κοινωνία πιο βιώσιμη, πιο ελκυστική, πιο ανθρώπινη και πιο τίμια, μια κοινωνία χωρίς δομημένες ιεραρχίες, πού στους τόπους εργασίας ο καθένας θα δουλεύει κυκλικά περνώντας από όλες τις θέσεις εργασίας, ώστε να μη δημιουργούνται εστίες συγκέντρωσης εξουσίας άρα και αλλοτρίωσης, πού όλοι θα αμείβονται το ίδιο, η παιδεία, η υγεία, το ρεύμα, το νερό θα είναι κοινό αγαθό για όλους, πού η ανθρώπινη αξιοπρέπεια δεν θα είναι ένα κιτρινισμένο γράμμα στο συρτάρι και όλη αυτή η άκρατη καταναλωτικότητα θα είναι μια ξεχασμένη θανατηφόρα ασθένεια σαν όλες τις άλλες πού εξόντωσε κάποτε εκατομμύρια ανθρώπους.
Κώστας Γκιώνης: Σχετικά με τον συντάκτη
Οι πολιτικές οργανώσεις,που αναφέρονται στα συμφέροντα της εργατικής τάξης κ των λαϊκών στρωμάτων πρέπει να ενθαρρύνουν τέτοιες προσπάθειες.Νομίζω όμως,ότι δε χρειάζεται κ είναι ισοπεδωτική η αντίληψη,να κάνουν όλοι όλα,γιατί κ επιπλέον δυσκολία για το άτομο συνιστά κ την παραγωγή επιβαρύνει σε ποσότητα κ ποιότητα.Ούτε στην αμοιβή πρέπει να μπαίνουν ισοπεδωτικοί κανόνες,επειδή η διαφορετικότητα είναι φυσικός νόμος.Άλλωστε οι συνεταιρισμένοι παραγωγοί διαχειρίζονται οι ίδιοι την παραγωγή τους,,σε συμφωνία βέβαια με το κοινωνικό σύνολο.Σημασία έχει,να προσφέρη καθένας ανάλογα με τις δυνατότητες του κ να παίρνη ανάλογα με τις ανάγκες του,κάτι που θα προκύψη αυτόματα σε μια κοινωνία αλληλεγγύης.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕίναι όμως αναγκαίο,η αυτοδιαχείριση της παραγωγής να υποστηρίζεται κ στο πεδίο της διακυβέρνησης από αμεσοδημοκρατικά όργανα λαϊκής εξουσίας,σε κεντρικό,αλλά κ τοπικό επίπεδο.Θα πρέπη οι πολίτες,συγκροτημένοι σε δήμους να αποφασίζουν με γενικές συνελεύσεις δημοκρατικά κ με όρους ισηγορίας κ ισοπολιτείας για όλα τα ζητήματα.
ΑπάντησηΔιαγραφή