Σάββατο 5 Νοεμβρίου 2022

Η μαύρη σελίδα του Απαρτχάιντ...Νότια Αφρική



«Απαρτχάιντ» σημαίνει διαχωρισμός. Είναι όρος που προέρχεται από τη γλώσσα αφρικάανς την οποία μιλάνε οι Αφρικάνερς ή Μπόερς δηλαδή οι πρώτοι λευκοί άποικοι της Νοτίου Αφρικής που έφτασαν εκεί τον 17ο αιώνα. Αυτοί ήταν κυρίως Ολλανδοί, Γερμανοί και Γάλλοι οι οποίοι ασχολήθηκαν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία και θεωρούσαν εαυτούς ανώτερη φυλή από τους μαύρους γηγενείς. Ωστόσο οι Μπόερς αντιτάχθηκαν και πολέμησαν τους Βρετανούς τον 19ο αιώνα όταν εκείνοι δημιούργησαν το κράτος της Νοτίου Αφρικής. Άρα καταλαβαίνουμε ότι η έννοια του διαχωρισμού (απαρτχάιντ) ουσιαστικά υπήρχε ήδη με το που πάτησαν λευκοί το πόδι τους στη μαύρη ήπειρο…

Ως επίσημη πάντως κρατική πολιτική εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 1948 και καταργήθηκε το 1991. Όσο ίσχυσε καθόριζε και επέβαλλε τη διάκριση των ανθρώπινων ομάδων (λευκών, κούληδων δηλαδή Ασιατών, μιγάδων και Μπαντού δηλαδή μαύρων) μέσα σε καθορισμένες γεωγραφικές περιοχές. Ο σκοπός του ήταν βασικά να σταματήσουν οι γάμοι μεταξύ λευκών και μη λευκών, καθώς ένα σημαντικό ποσοστό της χώρας ήταν μιγάδες.

Οι νόμοι του απαρτχάιντ ήταν στυγνοί και άδικοι. Προκάλεσαν για χρόνια αντιδράσεις και εξεγέρσεις κάποιες από τις οποίες βαφτίστηκαν «κομμουνιστικές» από τη συντηρητική εξουσία προκειμένου να πληγεί το Δημοκρατικό Κόμμα της αντιπολίτευσης… Ενδεικτικά αναφέρουμε ορισμένους από αυτούς:

  • - Νόμος απαγόρευσης των μεικτών γάμων (1949)
  • - Νόμος ανηθικότητας (1950), που τιμωρούσε τη σεξουαλική επαφή μεταξύ λευκών και μη-λευκών
  • - Νόμος κατηγοριοποίησης του πληθυσμού ανάλογα με τη φυλή (1950)
  • - Νόμος καταστολής του κομμουνισμού (1950), που επέτρεπε στην κυβέρνηση να απαγορεύσει την ύπαρξη κομμουνιστικού πολιτικού κόμματος
  • - Νόμος ξεχωριστών κατοικιών (1950), που καθόριζε τις αστικές ζώνες κατοίκησης στις πόλεις
  • - Νόμοι του «Πάσου» (1952), οι οποίοι υποχρέωναν τους μαύρους άνω των 16 ετών να έχουν πάντοτε μαζί τους ένα έγγραφο σαν πάσο/διαβατήριο, που όριζε αν είχαν κυβερνητική άδεια να βρίσκονται σε συγκεκριμένες συνοικίες
  • - Νόμος για ξεχωριστή χρήση των δημοσίων χώρων (1953), π.χ. δημόσιες τουαλέτες, πλατείες, σιντριβάνια κτλ.
  • - Νόμος για την εκπαίδευση Μπαντού (1953), που αφορούσε το σχολικό πρόγραμμα των μαύρων
  • - Απαγόρευση των απεργιών και της παθητικής αντίστασης στους μαύρους εργάτες (1953)
  • - Νόμος μετεγκατάστασης γηγενών πληθυσμών (1954), που επέτρεπε την εκδίωξη μαύρων που ζούσαν σε περιοχές οι οποίες είχαν παραχωρηθεί στους λευκούς
  • - Νόμος περί Εργασίας και Ορυχείων (1956), που επισημοποιούσε τις φυλετικές διακρίσεις στον χώρο εργασίας
  • - Νόμος προώθησης αυτόνομων μαύρων κυβερνήσεων. Με αυτόν τον νόμο κατά δημιουργήθηκαν μπαντουστάν υπό διοίκηση μη-λευκών. Τα μπαντουστάν ήταν εθνικά κρατίδια που αφορούσαν το 13% του συνολικού εδάφους της χώρας. Επρόκειτο για μικρές νησίδες γης απομονωμένες, άγονες και υποβαθμισμένες βιομηχανικά, που λειτουργούσαν ως γκέτο και στις οποίες στοιβάζονταν υποχρεωτικά όλοι οι μη λευκοί…
  • - Νόμος περί ιθαγένειας των μαύρων, που τους αφαιρούσε τη νοτιοαφρικανική ιθαγένεια εφόσον ζούσαν στα μπαντουστάν
  • - Διάταγμα περί αφρικάανς (1974), το οποίο υποχρέωνε όλα τα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης να διδάσκουν στη γλώσσα αφρικάανς τα μαθηματικά, τις κοινωνικές επιστήμες, την ιστορία και τη γεωγραφία
  • - Νόμος απαγόρευσης της επαγγελματικής κατάρτισης των μαύρων (1976)

Εννοείται πως όποιος μη λευκός αντιδρούσε στα παραπάνω φυλακιζόταν ή εκτελούνταν. Ο Νέλσον Μαντέλα, κατοπινός πρώτος μαύρος πρόεδρος της Νοτίου Αφρικής (1994-1999), φυλακίστηκε για 27 χρόνια από το καθεστώς των λευκών λόγω της αντιστασιακής δράσης του κατά του απαρτχάιντ.

Οι λευκοί που έπαιρναν το μέρος των μαύρων συνήθως ελάμβαναν υποχρεωτική διάγνωση ανισόρροπου και κλείνονταν στα τρελοκομεία.
Κάτι τέτοιο συνέβη στον έλληνα από τη Μοζαμβίκη Δημήτρη Τσαφέντα, ο οποίος το 1966 δολοφόνησε μέσα στη Βουλή τον αρχιτέκτονα του απαρτχάιντ, εθνικιστή πρόεδρο της Νοτίου Αφρικής Χένρικ Φέρβερντ. Ο Φέρβερντ, ήταν ο πρώτος αφρικανός πρωθυπουργός που δεν καταγόταν από Μπόερς. Ο Τσαφέντας πέθανε απομονωμένος μέσα σε ψυχιατρική κλινική-φυλακή από πνευμονία το 1999.
Παρόλα αυτά, μετά τη συμβολική αυτή πράξη του Τσαφέντα που έλαβε διεθνείς διαστάσεις και έθεσε παγκοσμίως το θέμα του φυλετικού διαχωρισμού, στη Νότια Αφρική άρχισαν σταδιακά να γίνονται κάποιες διορθωτικές μεταρρυθμίσεις. 

Το 1989, την εξουσία ανέλαβε ο Φρεντερίκ ντε Κλερκ, ο τελευταίος λευκός πρόεδρος της χώρας ο οποίος απελευθέρωσε τον Νέλσον Μαντέλα το 1990 και με τον οποίο μοιράστηκε το 1993 το Νομπέλ Ειρήνης «για τη συνεισφορά τους στον ειρηνικό τερματισμό του απαρτχάιντ και για τη θεμελίωση μιας νέας δημοκρατικής Νότιας Αφρικής». 

Τελικά η πλειονότητα των νόμων του απαρτχάιντ καταργήθηκαν μεταξύ 1989 και 1991, ωστόσο ακόμα διακρίνονται κατάλοιπα, τόσο στην πολιτική όσο και στην κοινωνία της χώρας. Σήμερα ο όρος απαρτχάιντ χρησιμοποιείται πλέον για να υποδηλώσει κάθε πολιτική φυλετικού διαχωρισμού σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου.

Πηγή:versustravel.eu



Η Σφήκα: Επιλογές




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου