ΧΟΡΟΣ
.......
Η αδικία αφήνει τον άδικο ανοχύρωτο. Δεν φτιάχνονται τα τείχη με χρυσάφι με της δικαιοσύνης την πέτρα φτιάχνονται την ταπεινή. Τυφλώνει η διαφθορά τα δύστυχα παιδιά της· και γίνεται η πρόστυχη λάμψη του πλούτου, χάλκινος ζόφος κι ο ζόφος χάλκινο σκοτάδι κι ο χαλκός μια σκουριασμένη άβυσσος.
Και γίνονται άντρες τα παιδιά κι η απληστία τους πιο βαθιά και σκοτεινή· και πνίγονται και θέλουν να πιαστούν από πουλιά φανταστικά και πιάνονται απ’την πόλη και την τραβάνε στον βυθό της απληστίας.
Κι αν κάποιος απελπιστεί πραγματικά και ικετεύσει τους θεούς, δεν φτάνει η ικεσία του εκεί όπου δεν έστρεψε το βλέμμα του ποτέ κι ας ήξερε πως θα’ βρισκε το φως του.
Η απόφαση έχει αρθεί:
οι σκοτεινές ψυχές μόνο σκοτάδι κι απελπισία και θάνατο κερδίζουν.
.......
Κι αν κάποιος απελπιστεί πραγματικά και ικετεύσει τους θεούς, δεν φτάνει η ικεσία του εκεί όπου δεν έστρεψε το βλέμμα του ποτέ κι ας ήξερε πως θα’ βρισκε το φως του.
Η απόφαση έχει αρθεί:
οι σκοτεινές ψυχές μόνο σκοτάδι κι απελπισία και θάνατο κερδίζουν.
.......
Σαν να μην ήταν πια οι προαιώνιοι εχθροί και χίμηξαν απάνω μας, μέσα στην νύχτα. Αγρίεψε η θάλασσα και άρχισε να στέλνει τα κύματα βουνά στον ουρανό κι ο ουρανός να πυρπολεί τις αφρισμένες τους κορφές.
Κι άκουσε ο αδίστακτος βοριάς από την Θράκη κι έπεσε πάνω μας κι αυτός· κι έγινε ορυμαγδός τριγμών, κραυγών και συντριβών: χτυπούσαν τα καράβια, το ένα το άλλο, σαν τρελό κοπάδι παλαβού βοσκού, τραβώντας στον γκρεμό.
Κι ώσπου να ξημερώσει ταΐζαμε την λύσσα του νερού
και της φωτιάς απελπισία. Κάποτε έπαψε η τρικυμία. Βγήκε ο ήλιος καθαρό χρυσάφι στον γλαυκό ουρανό.
Και είδαμε την φρικτή σοδειά του αφανισμού
στον κάμπο της αρμύρας: ένα Αιγαίο σύψυχα ναυάγια κι αύτανδρες ψυχές. Εμείς σωθήκαμε. Γιατί και ποιος έκρυψε το καράβι μας από τον χαλασμό δεν ξέρω, ούτε ρωτάω. Πνεύμα θεού στην πλώρη μας, χέρι θεού στης πρύμνης το τιμόνι, μοίρα καλή λοστρόμος, άνθρωπος πάντως όχι μας άρπαξε απ’τα δόντια του κλύδωνα κι απ’ των ακτών τα νύχια.
Κι αφού ξεφύγαμε απ’τον Άδη των βυθών
και βγήκαμε ανέλπιστα, στο απέραντο γαλάζιο της μέρας,
άλλη τρικυμία ξέσπασε μέσα μας (1).
Το τελευταίο μέρος, η έξοδος της τραγωδίας αυτής, η οποία συνδυάζει το διαλογικό και το λυρικό στοιχείο, δεν γράφτηκε με την αλληλεγγύη που εμφανίστηκε ως «από μηχανής θεός» για να βοηθήσει την άμοιρη γιαγιά. Η Έξοδος θα γραφτεί, μετά το τελευταίο στάσιμο και ακολουθείται από το εξόδιο άσμα του Xορού. Αυτό το εξόδιο άσμα θα μιλάει για τον Θεσσαλικό κάμπο, ότι πρέπει να συνεχίσει να παράγει και μάλιστα στα πρότυπα ενός νέου παραγωγικού μοντέλου, αφού συνεκτιμηθούν οι αιτίες της καταστροφής και το είδος του μοντέλου της ανασυγκρότησης.
Μια Δημογραφική & Οικονομική Παρουσίαση του Νομού Θεσσαλίας
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, με βάση την τελευταία απογραφή πληθυσμού και γεωργίας-κτηνοτροφίας, η πλημμυρόπληκτη Θεσσαλία, με έκταση 14.051 τετρ. χιλιομ., που αντιστοιχεί στο 10,7% της συνολικής επικράτειας, έχει πληθυσμό 688.255 άτομα και αποτελεί περίπου το 7% του συνολικού καταγεγραμμένου πληθυσμού της χώρας. Φιλοξενεί το 8,6% των γεωργικών εκμεταλλεύσεων της χώρας (45.668 χιλιάδες στρεμ.), το 12,3% της χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης (3,5 εκατ. στρέμματα) και το 8,5% της μη χρησιμοποιούμενης (44,7 εκατ. στρέμματα).
Οι οικονομικοί δείκτες σε απασχόληση και κτηνοτροφία η κατάσταση αποτυπώνεται στους δυο παρακάτω πίνακες:
· Στην απασχόληση:
· Στις κτηνοτροφικές εκμεταλεύσεις:
Το συνολικά παραχθέν θεσσαλικό προϊόν μετρήθηκε στα 8,1 δις., στο ελληνικό ΑΕΠ, ήτοι 5,2% στο σύνολο της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας στο 2020.
Το ειδικό βάρος της Θεσσαλίας στο αγροτοκτηνοτροφικό προϊόν της χώρας είναι πολύ μεγαλύτερο από το συνολικό. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ το 2020 το αγροτικό ΑΕΠ στη Θεσσαλία προσέγγισε το 1 δισ. ευρώ και ήταν το 14% της συνολικής ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας στη χώρα από γεωργία, κτηνοτροφία και αλιεία.
Οι εκτιμώμενες ζημιές:
α) περίπου 5 δισ. ευρώ φυτικού και ζωικού κεφαλαίου,
β) 14 δισ. ευρώ κτιριακών εγκαταστάσεων και εξοπλισμού,
γ)10 δισ. ευρώ δημόσιων έργων υποδομών (εγγειοβελτιωτικών έργων, υδροδότησης, οδοποιίας, γεφυρών, δικτύων ηλεκτρισμού και τηλεφωνίας),
Δηλαδή μια απώλεια πάνω από 35 δισ. (το 16%) από το ΑΕΠ της χώρας. Το 2023 το ΑΕΠ ήταν 224 δισ. ευρώ. (2)
Σε αυτούς τους βασικούς στατιστικούς δείκτες θα πρέπει να στηριχθεί όχι μόνο ο υπολογισμός του τρομακτικού πλήγματος των πλημμυρών, στον γεωργικό και κτηνοτροφικό τομέα στους τέσσερις νομούς της περιφέρειας, αλλά θα πρέπει να είναι ο οδηγός μας για την επανεκκίνηση.
Οι Αιτίες της Καταστροφής
Πτυχές της Ιστορίας του Θεσσαλικού Κάμπου: H εικόνα της ήταν πολύ διαφορετική εικόνα μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα: αραιοκατοικημένο, με ελώδεις ζώνες κι εποχικές πλημμύρες που δέσμευαν μεγάλες εκτάσεις σε ισχνή εκμετάλλευση, συχνά περιορισμένη στη βοσκή. Η σταδιακή εισροή νέου πληθυσμού που ακολούθησε, η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών και τα αποστραγγιστικά, αντιπλημμυρικά κι αρδευτικά έργα μετέβαλαν δραστικά την κατάσταση, αποδίδοντας τελικά για καλλιέργεια το σύνολο σχεδόν της πεδινής επιφάνειας.
Πριν 60 χρόνια οι αρδευόμενες εκτάσεις της χώρας αποτελούσαν το 13% της γεωργικής γης, ενώ σήμερα ξεπέρασαν το 40%. Το 60% αρδεύεται «δυστυχώς» από γεωτρήσεις…, αλλά με μειωμένη αξιοποίηση των επιφανειακών υδάτων, γεγονός που οδηγεί στην υπεράντληση του υπόγειου δυναμικού της χώρας, το οποίο δεν μπορεί από τη φύση του να συμμετέχει με περισσότερο από το 30% στις ανάγκες άρδευσης σε εθνική κλίμακα (το υπόλοιπο 70% προέρχεται από την φυσική προσφορά των επιφανειακών νερών). (3)
Με 33.000 ιδιωτικές γεωτρήσεις έχουν αντληθεί τις τελευταίες τρεις δεκαετίες πάνω από 3 δισεκατοµµύρια κ.µ. νερού από µη ανανεώσιµα αποθέµατα, δηλαδή όσο νερό καταναλώνει ολόκληρη η Αττική µέσα σε 8 ολόκληρα χρόνια!
Ενώ το 44,9% του εδάφους της διοικητικής περιφέρειας Θεσσαλίας είναι ορεινό, το 17,1% ημιορεινό και μόλις το 36% πεδινό, η ονομασία Θεσσαλία είναι ταυτισμένη με την εικόνα της πεδιάδας. Σε μια χώρα με ένδεια γεωργικών γαιών, ο θεσσαλικός κάμπος με τη μεγάλη του κλίμακα και την παραγωγική του δύναμη ήταν φυσικό να μυθοποιηθεί και να αντιπροσωπεύει στο γεωγραφικό φαντασιακό της νεώτερης Ελλάδας το αρχέτυπο της πεδιάδας.
Η εντατική γεωργία της εξειδικευμένης μονοκαλλιέργειας, των λιπασμάτων και των φυτοφαρμάκων, περιόρισε πρακτικές όπως η αμειψισπορά, η αγρανάπαυση και η συνδυασμένη καλλιέργεια, που, εκτός των άλλων, εξασφάλιζαν μια πολυμορφία στο φυτικό μωσαϊκό. Η χρήση μηχανικών μέσων επέβαλε την εξομάλυνση τοπογραφικών ανωμαλιών και την κοπή των αχρείαστων πλέον δέντρων. Φυτοφράχτες από θαμνώδεις διαπλάσεις και δεντροστοιχίες, αλλά και άλλοι θύλακες φυσικής βλάστησης έχουν ελαχιστοποιηθεί και μαζί η δυνατότητα διατήρησης μιας ζωτικής για το αγροτικό οικοσύστημα βιοποικιλότητας (2).
Οι Εγκληματικές Ευθύνες της Λανθασμένης Αντιπλημμυρικής Προστασίας. Να λοιπόν τι έφταιξε (μεταξύ άλλων):
Μετά το έτος 2005 και την σύσταση της Ειδικής Γραμματείας υδάτων, ουσιαστικά όλα τα σχετικά χρήματα πέρασαν σε εκείνη. Τι έγινε λοιπόν;
Στους ορεινούς όγκους στην πραγματικότητα ελάχιστα έως τίποτα… (3). Όσο και αν επισήμαιναν οι Δασικές Υπηρεσίες την ανάγκη συντήρησης των έργων αυτών δεν χρηματοδοτήθηκαν ποτέ. Ούτε φυσικά και τα απαραίτητα συμπληρωματικά έργα στο δευτερεύοντες και τριτεύοντες κλάδους του υδρολογικού δικτύου.
Γίνονται αποκλειστικά και μόνο πανάκριβα πεδινά έργα και όπως απεδείχθη ανόητων έργων.
Με βάση την Διεθνή Εμπειρία, προηγούνται τα ορεινά υδρονομικά έργα. Απεναντίας, όπως φαίνεται στο παρακάτω πίνακα, οι δαπάνες μειώνονται σταθερά από το 2000!
Διάγραμμα δαπανών για υδρονομικά έργα των Δασικών Υπηρεσιών ανά χρονική περίοδο (δαπάνες σε ΕΥΡΩ ανοιγμένες σε σημερινές τιμές – Πηγή: ΔΑΣΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ)
Από το παραπάνω διάγραμμα παρατηρούμε ότι οι δαπάνες συνολικά οι δαπάνες είναι ελάχιστες σε σχέση με όσες απαιτούνται σήμερα για τα πεδινά υδρονομικά έργα. Παρατηρούμε ότι τα ποσά πενταπλασιάστηκαν από το 1990-2000 για να πέσουν στην συνέχεια κατακόρυφα και πρακτικά να μηδενιστούν λίγο αργότερα.
Τα βασικά έργα των Δασικών Υπηρεσιών είναι κυρίως τα Σκυρόδμητα και τσιμεντολίθινα φράγματα, τα χωμάτινα φράγματα και τα κλαδοπλέγματα.
Όμως τα κλαδοπλέγματα κατασκευάζονταν παράλληλα με υδρονομικές φυτεύσεις και επίσης παράλληλα με τα υπόλοιπα έργα. Είναι λάθος η αντίληψη που έχουν ορισμένοι ότι τα κλαδοπλέγματα αυτά και μόνο αρκούν πλήρη προστασία μας.
Όπως αναφέρουμε παραπάνω τα υδρονομικά έργα συνδυαζόντουσαν/νται ειδικές φυτεύσεις. Με κατάλληλα επιλεγμένα δασοπονικά είδη και ειδικούς φυτευτικούς συνδέσμους που συμβάλουν στην στήριξη των επικίνδυνων στην διάβρωση σημείων των υδρολογικών λεκανών απορροής.
Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζονται συνοπτικά οι απίστευτα τεράστιες φυτεύσεις που πραγματοποιήθηκαν από τις Δασικές Υπηρεσίες από το 1930 μέχρι και το 2010. Παρατηρούμε ότι πρακτικά δεν έγιναν καθόλου τέτοιου είδους φυτεύσεις από το 2001 κι έπειτα μετά την κάθετη πτώση και των ελάχιστων χρημάτων που δαπανούνταν. Μάλιστα από το 2005 κι έπειτα μηδενίστηκαν ή περιορίστηκαν σε ελάχιστα τμήματα στα όρια πόλεων, χωριών κλπ.
Εκείνο που πρέπει να καταλάβουμε από τα παραπάνω στοιχεία είναι ότι τα Ορεινά υδρονομικά έργα δεν είναι απλώς ξυλοφράγματα ή κορμοδέματα –κλαδοπλέγματα που διαλαλούν στα μέσα ενημέρωσης μερικοί «πανεπιστήμονες» κάθε ειδικότητας.
Τα έργα στους κάμπους και στις πόλεις όμως δεν είναι αντιχειμμαρικά αλλά είναι μόνο έργα διευθέτησης κοίτης και αν είναι αποκομμένα από τα έργα της ορεινής ζώνης, είναι αναποτελεσματικά, πανάκριβα, τελικώς ανούσια και συχνά τραγικά.
Πρόκειται για έργα όπως αυτά της ανακατασκευής της παλιάς Εθνικής οδού Αθηνών-Θήβας, δυστυχώς με νεκρούς (Φονικές πλημμύρες 2017) αλλά και οι πρόσφατες (2023-επίσης με νεκρούς) πολύ μεγάλες καταστροφές του Θεσσαλικού Κάμπου.
Όμως το έργο των Δασολόγων–Περιβαλλοντολόγων και συχνά και αυτοί οι ίδιοι, είναι συνήθως στα Βουνά. Εκεί δεν φτάνουν οι κάμερες ούτε καν οι Πολιτικοί. Έτσι το έργο τους δεν μπορεί να γίνει ευρέως αντιληπτό από τους Πολιτικούς και από όλους τους Πολίτες.
Επίσης τον Φεβρουάριο του 2020 ψηφίστηκε ο Ν.4662/2020, που περιλαμβάνει δεκάδες διατάξεις υφαρπαγής αρμοδιοτήτων από διάφορους φορείς, με αποτέλεσμα η Πολιτική μας Προστασία να χαρακτηρίζεται και να ταυτίζεται με την Πυροσβεστική και μόνον.
Συνεχίζεται.....
Πηγές
1. Ορέστεια, Αγαμέμνων, Αισχύλου.
2.https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwit3LLdxuaBAxWii_0HHfbVAh8QFnoECBEQAQ&url=https%3A%2F%2Fwww.agrocapital.gr%2Fproswpa%2F92430%2Fgiannos-grammatidis-to-drama-toy-thessalikoy-kampoy-kai-to-chreos-tis-politeias&usg=AOvVaw0F_lF6hMmo_Mk0GEhW4iO7&opi=89978449
3.https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwig1Jf-kOyBAxVwhP0HHYolBEEQFnoECBkQAQ&url=https%3A%2F%2Fwww.thessaliatv.gr%2Fnews%2F81897%2Fpos-o-thessalikos-kampos-mporei-na-gineikai-pali-o-kipos-tis-europis%2F&usg=AOvVaw1r7rSCXSJiUDtHOAyWjT11&opi=89978449
4.https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwj-2Ybc2eaBAxWK7LsIHTHmB7gQFnoECBUQAQ&url=https%3A%2F%2Fdasarxeio.com%2F2023%2F09%2F17%2F129155%2F&usg=AOvVaw2EusLC0Hp28fhaejQFILEd&opi=89978449
5.https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwi0lcn9nvKBAxWgVfEDHcDlAvsQFnoECA4QAQ&url=https%3A%2F%2Fmikropragmata.lifo.gr%2Fzoi%2F408400%2F&usg=AOvVaw0ihE5_dNDrmDs2n1hFFQ6G&opi=89978449
Γιάννης Περάκης- Οικονομολόγος.
Πτυχιούχος του μεταπτυχιακού του ΕΚΠΑ, «Φιλοσοφία και Διοίκηση (Philosophy and Management)»
Κι άκουσε ο αδίστακτος βοριάς από την Θράκη κι έπεσε πάνω μας κι αυτός· κι έγινε ορυμαγδός τριγμών, κραυγών και συντριβών: χτυπούσαν τα καράβια, το ένα το άλλο, σαν τρελό κοπάδι παλαβού βοσκού, τραβώντας στον γκρεμό.
Κι ώσπου να ξημερώσει ταΐζαμε την λύσσα του νερού
και της φωτιάς απελπισία. Κάποτε έπαψε η τρικυμία. Βγήκε ο ήλιος καθαρό χρυσάφι στον γλαυκό ουρανό.
Και είδαμε την φρικτή σοδειά του αφανισμού
στον κάμπο της αρμύρας: ένα Αιγαίο σύψυχα ναυάγια κι αύτανδρες ψυχές. Εμείς σωθήκαμε. Γιατί και ποιος έκρυψε το καράβι μας από τον χαλασμό δεν ξέρω, ούτε ρωτάω. Πνεύμα θεού στην πλώρη μας, χέρι θεού στης πρύμνης το τιμόνι, μοίρα καλή λοστρόμος, άνθρωπος πάντως όχι μας άρπαξε απ’τα δόντια του κλύδωνα κι απ’ των ακτών τα νύχια.
Κι αφού ξεφύγαμε απ’τον Άδη των βυθών
και βγήκαμε ανέλπιστα, στο απέραντο γαλάζιο της μέρας,
άλλη τρικυμία ξέσπασε μέσα μας (1).
Το τελευταίο μέρος, η έξοδος της τραγωδίας αυτής, η οποία συνδυάζει το διαλογικό και το λυρικό στοιχείο, δεν γράφτηκε με την αλληλεγγύη που εμφανίστηκε ως «από μηχανής θεός» για να βοηθήσει την άμοιρη γιαγιά. Η Έξοδος θα γραφτεί, μετά το τελευταίο στάσιμο και ακολουθείται από το εξόδιο άσμα του Xορού. Αυτό το εξόδιο άσμα θα μιλάει για τον Θεσσαλικό κάμπο, ότι πρέπει να συνεχίσει να παράγει και μάλιστα στα πρότυπα ενός νέου παραγωγικού μοντέλου, αφού συνεκτιμηθούν οι αιτίες της καταστροφής και το είδος του μοντέλου της ανασυγκρότησης.
Μια Δημογραφική & Οικονομική Παρουσίαση του Νομού Θεσσαλίας
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, με βάση την τελευταία απογραφή πληθυσμού και γεωργίας-κτηνοτροφίας, η πλημμυρόπληκτη Θεσσαλία, με έκταση 14.051 τετρ. χιλιομ., που αντιστοιχεί στο 10,7% της συνολικής επικράτειας, έχει πληθυσμό 688.255 άτομα και αποτελεί περίπου το 7% του συνολικού καταγεγραμμένου πληθυσμού της χώρας. Φιλοξενεί το 8,6% των γεωργικών εκμεταλλεύσεων της χώρας (45.668 χιλιάδες στρεμ.), το 12,3% της χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης (3,5 εκατ. στρέμματα) και το 8,5% της μη χρησιμοποιούμενης (44,7 εκατ. στρέμματα).
Οι οικονομικοί δείκτες σε απασχόληση και κτηνοτροφία η κατάσταση αποτυπώνεται στους δυο παρακάτω πίνακες:
· Στην απασχόληση:
| Aπασχολούμενοι στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, των εποχικών, κατά Κατηγορία Εργατών και Ημέρες Απασχόλησης | |||
|---|---|---|---|
| Κάτοχοι και μέλη της οικογένειας σε εκμεταλ-λεύσεις φυσικών προσώπων | Μόνιμοι Εργάτες | Εποχικοί Εργάτες | Ημέρες Απασχό-λησης |
| 66.003 | 2.659 | 58.250 | 824.652 |
| ΕΛΣΤΑΤ-Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ, Σελ.67, ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2023 |
· Στις κτηνοτροφικές εκμεταλεύσεις:
| Κτηνοτροφικές Εκμεταλεύσεις & Αριθμός Ζώων κατά Είδος | ||
|---|---|---|
| Εκμετα-λεύσεις | Αριθμός ζώων | |
| Βοειδών | 1.311 | 120.276 |
| Προβατοειδών | 5.517 | 1.004.806 |
| Αιγοειδών | 2.505 | 299.968 |
| Χοιροειδών | 386 | 110.796 |
| Σύνολο | 9.719 | 1.535.846 |
| ΕΛΣΤΑΤ-Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ, Σελ.67, ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2023 |
Το συνολικά παραχθέν θεσσαλικό προϊόν μετρήθηκε στα 8,1 δις., στο ελληνικό ΑΕΠ, ήτοι 5,2% στο σύνολο της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας στο 2020.
Το ειδικό βάρος της Θεσσαλίας στο αγροτοκτηνοτροφικό προϊόν της χώρας είναι πολύ μεγαλύτερο από το συνολικό. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ το 2020 το αγροτικό ΑΕΠ στη Θεσσαλία προσέγγισε το 1 δισ. ευρώ και ήταν το 14% της συνολικής ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας στη χώρα από γεωργία, κτηνοτροφία και αλιεία.
Οι εκτιμώμενες ζημιές:
α) περίπου 5 δισ. ευρώ φυτικού και ζωικού κεφαλαίου,
β) 14 δισ. ευρώ κτιριακών εγκαταστάσεων και εξοπλισμού,
γ)10 δισ. ευρώ δημόσιων έργων υποδομών (εγγειοβελτιωτικών έργων, υδροδότησης, οδοποιίας, γεφυρών, δικτύων ηλεκτρισμού και τηλεφωνίας),
Δηλαδή μια απώλεια πάνω από 35 δισ. (το 16%) από το ΑΕΠ της χώρας. Το 2023 το ΑΕΠ ήταν 224 δισ. ευρώ. (2)
Σε αυτούς τους βασικούς στατιστικούς δείκτες θα πρέπει να στηριχθεί όχι μόνο ο υπολογισμός του τρομακτικού πλήγματος των πλημμυρών, στον γεωργικό και κτηνοτροφικό τομέα στους τέσσερις νομούς της περιφέρειας, αλλά θα πρέπει να είναι ο οδηγός μας για την επανεκκίνηση.
Οι Αιτίες της Καταστροφής
Πτυχές της Ιστορίας του Θεσσαλικού Κάμπου: H εικόνα της ήταν πολύ διαφορετική εικόνα μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα: αραιοκατοικημένο, με ελώδεις ζώνες κι εποχικές πλημμύρες που δέσμευαν μεγάλες εκτάσεις σε ισχνή εκμετάλλευση, συχνά περιορισμένη στη βοσκή. Η σταδιακή εισροή νέου πληθυσμού που ακολούθησε, η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών και τα αποστραγγιστικά, αντιπλημμυρικά κι αρδευτικά έργα μετέβαλαν δραστικά την κατάσταση, αποδίδοντας τελικά για καλλιέργεια το σύνολο σχεδόν της πεδινής επιφάνειας.
Πριν 60 χρόνια οι αρδευόμενες εκτάσεις της χώρας αποτελούσαν το 13% της γεωργικής γης, ενώ σήμερα ξεπέρασαν το 40%. Το 60% αρδεύεται «δυστυχώς» από γεωτρήσεις…, αλλά με μειωμένη αξιοποίηση των επιφανειακών υδάτων, γεγονός που οδηγεί στην υπεράντληση του υπόγειου δυναμικού της χώρας, το οποίο δεν μπορεί από τη φύση του να συμμετέχει με περισσότερο από το 30% στις ανάγκες άρδευσης σε εθνική κλίμακα (το υπόλοιπο 70% προέρχεται από την φυσική προσφορά των επιφανειακών νερών). (3)
Με 33.000 ιδιωτικές γεωτρήσεις έχουν αντληθεί τις τελευταίες τρεις δεκαετίες πάνω από 3 δισεκατοµµύρια κ.µ. νερού από µη ανανεώσιµα αποθέµατα, δηλαδή όσο νερό καταναλώνει ολόκληρη η Αττική µέσα σε 8 ολόκληρα χρόνια!
Ενώ το 44,9% του εδάφους της διοικητικής περιφέρειας Θεσσαλίας είναι ορεινό, το 17,1% ημιορεινό και μόλις το 36% πεδινό, η ονομασία Θεσσαλία είναι ταυτισμένη με την εικόνα της πεδιάδας. Σε μια χώρα με ένδεια γεωργικών γαιών, ο θεσσαλικός κάμπος με τη μεγάλη του κλίμακα και την παραγωγική του δύναμη ήταν φυσικό να μυθοποιηθεί και να αντιπροσωπεύει στο γεωγραφικό φαντασιακό της νεώτερης Ελλάδας το αρχέτυπο της πεδιάδας.
Η εντατική γεωργία της εξειδικευμένης μονοκαλλιέργειας, των λιπασμάτων και των φυτοφαρμάκων, περιόρισε πρακτικές όπως η αμειψισπορά, η αγρανάπαυση και η συνδυασμένη καλλιέργεια, που, εκτός των άλλων, εξασφάλιζαν μια πολυμορφία στο φυτικό μωσαϊκό. Η χρήση μηχανικών μέσων επέβαλε την εξομάλυνση τοπογραφικών ανωμαλιών και την κοπή των αχρείαστων πλέον δέντρων. Φυτοφράχτες από θαμνώδεις διαπλάσεις και δεντροστοιχίες, αλλά και άλλοι θύλακες φυσικής βλάστησης έχουν ελαχιστοποιηθεί και μαζί η δυνατότητα διατήρησης μιας ζωτικής για το αγροτικό οικοσύστημα βιοποικιλότητας (2).
Οι Εγκληματικές Ευθύνες της Λανθασμένης Αντιπλημμυρικής Προστασίας. Να λοιπόν τι έφταιξε (μεταξύ άλλων):
· Από το 2018 δεν είχαν αναρτηθεί ούτε επικαιροποιηθεί οι χάρτες κινδύνου πλημμύρας, βάση για την κατάρτιση σχεδίων διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας και εθνική υποχρέωση στο πλαίσιο οδηγίας της Ε.Ε. παρά τις προειδοποιήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
· Η παντελής έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων και η διατάραξη και αλλοίωση, μέσω παρεμβάσεων, των φυσικών οδών παροχέτευσης και διαφυγής των υδάτων, κυρίως με «καναλοποίηση» των χειμάρρων.
· Η έλλειψη υλοποίησης των αναγκαίων δημόσιων έργων υποδομών, όπως καθάρισμα δασών, ζώνες πυροπροστασίας, εμβάθυνση και διαπλάτυνση χειμάρρων, ποταμών, αποχετευτικών δικτύων, χωματερές.
· Η εκτεταμένη αυθαίρετη δόμηση (στένεμα κοιτών και μπάζωμα ρεμ των) και οι ανεύθυνες πολεοδομικές αδειοδοτήσεις νέων κατοικιών χωρίς πρώτα να εξετασθούν παράγοντες όπως η σαθρότητα του εδάφους.
· Οι ανεξέλεγκτες ανθρώπινες παρεμβάσεις στη φύση, όπως οι κοπές δένδρων στην κοίτη του Πηνειού.
Μετά το έτος 2005 και την σύσταση της Ειδικής Γραμματείας υδάτων, ουσιαστικά όλα τα σχετικά χρήματα πέρασαν σε εκείνη. Τι έγινε λοιπόν;
Στους ορεινούς όγκους στην πραγματικότητα ελάχιστα έως τίποτα… (3). Όσο και αν επισήμαιναν οι Δασικές Υπηρεσίες την ανάγκη συντήρησης των έργων αυτών δεν χρηματοδοτήθηκαν ποτέ. Ούτε φυσικά και τα απαραίτητα συμπληρωματικά έργα στο δευτερεύοντες και τριτεύοντες κλάδους του υδρολογικού δικτύου.
Γίνονται αποκλειστικά και μόνο πανάκριβα πεδινά έργα και όπως απεδείχθη ανόητων έργων.
Με βάση την Διεθνή Εμπειρία, προηγούνται τα ορεινά υδρονομικά έργα. Απεναντίας, όπως φαίνεται στο παρακάτω πίνακα, οι δαπάνες μειώνονται σταθερά από το 2000!
Διάγραμμα δαπανών για υδρονομικά έργα των Δασικών Υπηρεσιών ανά χρονική περίοδο (δαπάνες σε ΕΥΡΩ ανοιγμένες σε σημερινές τιμές – Πηγή: ΔΑΣΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ)
Από το παραπάνω διάγραμμα παρατηρούμε ότι οι δαπάνες συνολικά οι δαπάνες είναι ελάχιστες σε σχέση με όσες απαιτούνται σήμερα για τα πεδινά υδρονομικά έργα. Παρατηρούμε ότι τα ποσά πενταπλασιάστηκαν από το 1990-2000 για να πέσουν στην συνέχεια κατακόρυφα και πρακτικά να μηδενιστούν λίγο αργότερα.
Τα βασικά έργα των Δασικών Υπηρεσιών είναι κυρίως τα Σκυρόδμητα και τσιμεντολίθινα φράγματα, τα χωμάτινα φράγματα και τα κλαδοπλέγματα.
Όμως τα κλαδοπλέγματα κατασκευάζονταν παράλληλα με υδρονομικές φυτεύσεις και επίσης παράλληλα με τα υπόλοιπα έργα. Είναι λάθος η αντίληψη που έχουν ορισμένοι ότι τα κλαδοπλέγματα αυτά και μόνο αρκούν πλήρη προστασία μας.
Όπως αναφέρουμε παραπάνω τα υδρονομικά έργα συνδυαζόντουσαν/νται ειδικές φυτεύσεις. Με κατάλληλα επιλεγμένα δασοπονικά είδη και ειδικούς φυτευτικούς συνδέσμους που συμβάλουν στην στήριξη των επικίνδυνων στην διάβρωση σημείων των υδρολογικών λεκανών απορροής.
Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζονται συνοπτικά οι απίστευτα τεράστιες φυτεύσεις που πραγματοποιήθηκαν από τις Δασικές Υπηρεσίες από το 1930 μέχρι και το 2010. Παρατηρούμε ότι πρακτικά δεν έγιναν καθόλου τέτοιου είδους φυτεύσεις από το 2001 κι έπειτα μετά την κάθετη πτώση και των ελάχιστων χρημάτων που δαπανούνταν. Μάλιστα από το 2005 κι έπειτα μηδενίστηκαν ή περιορίστηκαν σε ελάχιστα τμήματα στα όρια πόλεων, χωριών κλπ.
Εκείνο που πρέπει να καταλάβουμε από τα παραπάνω στοιχεία είναι ότι τα Ορεινά υδρονομικά έργα δεν είναι απλώς ξυλοφράγματα ή κορμοδέματα –κλαδοπλέγματα που διαλαλούν στα μέσα ενημέρωσης μερικοί «πανεπιστήμονες» κάθε ειδικότητας.
Τα έργα στους κάμπους και στις πόλεις όμως δεν είναι αντιχειμμαρικά αλλά είναι μόνο έργα διευθέτησης κοίτης και αν είναι αποκομμένα από τα έργα της ορεινής ζώνης, είναι αναποτελεσματικά, πανάκριβα, τελικώς ανούσια και συχνά τραγικά.
Πρόκειται για έργα όπως αυτά της ανακατασκευής της παλιάς Εθνικής οδού Αθηνών-Θήβας, δυστυχώς με νεκρούς (Φονικές πλημμύρες 2017) αλλά και οι πρόσφατες (2023-επίσης με νεκρούς) πολύ μεγάλες καταστροφές του Θεσσαλικού Κάμπου.
Όμως το έργο των Δασολόγων–Περιβαλλοντολόγων και συχνά και αυτοί οι ίδιοι, είναι συνήθως στα Βουνά. Εκεί δεν φτάνουν οι κάμερες ούτε καν οι Πολιτικοί. Έτσι το έργο τους δεν μπορεί να γίνει ευρέως αντιληπτό από τους Πολιτικούς και από όλους τους Πολίτες.
Επίσης τον Φεβρουάριο του 2020 ψηφίστηκε ο Ν.4662/2020, που περιλαμβάνει δεκάδες διατάξεις υφαρπαγής αρμοδιοτήτων από διάφορους φορείς, με αποτέλεσμα η Πολιτική μας Προστασία να χαρακτηρίζεται και να ταυτίζεται με την Πυροσβεστική και μόνον.
Συνεχίζεται.....
Πηγές
1. Ορέστεια, Αγαμέμνων, Αισχύλου.
2.https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwit3LLdxuaBAxWii_0HHfbVAh8QFnoECBEQAQ&url=https%3A%2F%2Fwww.agrocapital.gr%2Fproswpa%2F92430%2Fgiannos-grammatidis-to-drama-toy-thessalikoy-kampoy-kai-to-chreos-tis-politeias&usg=AOvVaw0F_lF6hMmo_Mk0GEhW4iO7&opi=89978449
3.https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwig1Jf-kOyBAxVwhP0HHYolBEEQFnoECBkQAQ&url=https%3A%2F%2Fwww.thessaliatv.gr%2Fnews%2F81897%2Fpos-o-thessalikos-kampos-mporei-na-gineikai-pali-o-kipos-tis-europis%2F&usg=AOvVaw1r7rSCXSJiUDtHOAyWjT11&opi=89978449
4.https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwj-2Ybc2eaBAxWK7LsIHTHmB7gQFnoECBUQAQ&url=https%3A%2F%2Fdasarxeio.com%2F2023%2F09%2F17%2F129155%2F&usg=AOvVaw2EusLC0Hp28fhaejQFILEd&opi=89978449
5.https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwi0lcn9nvKBAxWgVfEDHcDlAvsQFnoECA4QAQ&url=https%3A%2F%2Fmikropragmata.lifo.gr%2Fzoi%2F408400%2F&usg=AOvVaw0ihE5_dNDrmDs2n1hFFQ6G&opi=89978449
Γιάννης Περάκης- Οικονομολόγος.
Πτυχιούχος του μεταπτυχιακού του ΕΚΠΑ, «Φιλοσοφία και Διοίκηση (Philosophy and Management)»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου