Στα ελληνικά σχολεία αναδύεται μια σιωπηρή αλλά εκρηκτική κρίση: η διαρκής αμφισβήτηση, οι καταγγελίες και η δικομανία εις βάρος των εκπαιδευτικών αποδομούν τον θεσμό του σχολείου και δηλητηριάζουν τη σχέση εμπιστοσύνης με τους γονείς.
Το ελληνικό σχολείο δεν είναι μόνο μια αίθουσα διδασκαλίας. Είναι μικρογραφία της κοινωνίας – και μάλιστα, της πιο αυθεντικής και ανεπεξέργαστης μορφής της. Εκεί που συναντώνται τα παιδιά, τα όνειρα, οι αγωνίες, οι αδυναμίες, αλλά και οι προβολές των ενηλίκων. Και δυστυχώς, όλο και πιο συχνά, συναντώνται και οι παθογένειες μιας κοινωνίας που αρνείται να εμπιστευτεί, να σεβαστεί, να ακούσει. Μιας κοινωνίας που «πνίγει» τον εκπαιδευτικό και, ταυτόχρονα, ζητά από αυτόν να αναστήσει την Παιδεία.
Από την εμπιστοσύνη στην καχυποψία – και από τον σεβασμό στην καταγγελία
Δεν είναι πια μεμονωμένα περιστατικά. Είναι καθημερινότητα: δάσκαλοι που κατηγορούνται για κάθε πειθαρχική παρατήρηση, καθηγήτριες που οδηγούνται σε ΕΔΕ , νηπιαγωγοί που κακοποιούνται λεκτικά από έξαλλους γονείς, διδάσκοντες που παραιτούνται ή οδηγούνται στα ψυχοφάρμακα από την αδιάκοπη ψυχική πίεση. Η εμπιστοσύνη στο σχολείο έχει μετατραπεί σε δικομανή επιθετικότητα. Ο εκπαιδευτικός, από καθοδηγητής, έγινε απολογούμενος.
Κάποτε, η φράση "θα το πω στη μαμά μου" σήμαινε αναζήτηση τρυφερότητας. Σήμερα είναι εργαλείο απειλής. Παιδιά που γνωρίζουν καλά το «νομικό τους οπλοστάσιο», γονείς που στήνουν καρτέρι στους θάμνους για να εντοπίσουν «εκπαιδευτικές παρεκτροπές», καταγγελίες γιατί ο δάσκαλος... ρώτησε αν ένας μαθητής απουσιάζει λόγω ασθένειας. Η έννοια της αυθεντίας έχει καταρρεύσει. Ο εκπαιδευτικός δεν είναι απλώς αμφισβητούμενος· είναι ένοχος μέχρι αποδείξεως του εναντίου.
Γονείς σε κρίση – Παιδιά χωρίς όρια
Κάποιοι γονείς, γεμάτη ανασφάλεια, υπερεπένδυση και πληροφοριακή σύγχυση, δυσκολεύονται να αποδεχθουν την παιδαγωγική απόσταση. Δεν εμπιστεύονται τον δάσκαλο γιατί δεν εμπιστεύονται τίποτα πέρα από τον εαυτό της. Φορτώνουν το παιδί με κάθε δυνατή ετικέτα: «ίντιγκο», «χαρισματικό», «ιδιαίτερο». Το θεοποιούν και ταυτόχρονα το καθηλώνουν. Το προστατεύουν από τα πάντα, ακόμα κι από την ίδια τη ζωή.
Η ψυχολόγος Σ.Ν. το λέει καθαρά: «Πολλοί γονείς δεν επιτρέπουν κανένα έλλειμμα στα παιδιά τους». Το αποτέλεσμα; Παιδιά που δεν αντέχουν την παρατήρηση, δεν αναγνωρίζουν όρια, δεν σέβονται τους άλλους – γιατί ποτέ δεν έμαθαν να σέβονται τους ίδιους τους γονείς τους. Παιδιά που βλέπουν στο πρόσωπο του δασκάλου έναν εισβολέα στο «βασίλειό» τους. Έναν εχθρό.
Εκπαιδευτικός: επάγγελμα ή ποινικό αδίκημα;
Ποια είναι η θέση του εκπαιδευτικού σε αυτήν τη νέα πραγματικότητα; Μιας υψηλόβαθμης νταντάς, που οφείλει να απολογείται για κάθε παιδαγωγική κίνηση, να διδάσκει χωρίς να οριοθετεί, να νουθετεί χωρίς να αγγίζει, να εμπνέει χωρίς να ενοχλεί. Πολλοί καταλήγουν με burn out, άλλοι παραιτούνται σιωπηλά, και μερικοί καταρρέουν – κυριολεκτικά. Η δασκάλα των Αγγλικών, που έφτασε σε κώμα λόγω ψυχικής εξάντλησης και κακομεταχείρισης, δεν είναι εξαίρεση· είναι καμπανάκι.
Το πρόβλημα είναι βαθύτερο: το ελληνικό σχολείο δεν είναι απλώς αφιλόξενο προς τον εκπαιδευτικό. Είναι εχθρικό. Η πολιτεία ζητά από αυτόν αμέτρητα, του παρέχει ελάχιστα και τον θυσιάζει με την πρώτη ευκαιρία για να «ηρεμήσουν τα πνεύματα». Το νομικό πλαίσιο είναι εξοργιστικά ανεπαρκές. Οι διευθυντές είναι αναγκασμένοι να εξετάζουν κάθε παράλογη καταγγελία, και κάθε φορά που κάποιος αθωώνεται, είναι ήδη αργά. Η ζημιά έχει γίνει.
Όταν η κοινωνία τιμωρεί τον καθρέφτη της
Η εκπαιδευτική κρίση δεν είναι απλώς παιδαγωγική. Είναι κοινωνική, ηθική, αξιακή. Το σχολείο λειτουργεί ως καθρέφτης: δείχνει όσα δεν θέλουμε να παραδεχτούμε. Τα παιδιά που βρίσκονται σε σύγχυση, που φέρονται σκληρά ή βίαια, δεν είναι προβληματικά από μόνα τους. Είναι συμπτώματα. Παιδιά που μεγαλώνουν σε σπίτια χωρίς όρια, χωρίς επικοινωνία, με γονείς που τα αντιμετωπίζουν ως «προέκταση» ή «επένδυση», όχι ως πρόσωπα.
Η βία που δέχεται ο εκπαιδευτικός είναι συχνά η προβολή μιας κοινωνίας που δεν αντέχει την αποτυχία της και ψάχνει εξιλαστήρια θύματα. Όπως κάποτε έκαιγαν τα βιβλία, τώρα «καίνε» τους ανθρώπους που τα διδάσκουν.
Να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη
Ο δάσκαλος δεν είναι ο εχθρός. Είναι το χέρι που δείχνει το φως μέσα στο σκοτάδι της άγνοιας. Είναι εκείνος που κάθε πρωί αφήνει τα δικά του βάρη έξω από την τάξη για να κουβαλήσει των άλλων. Είναι εκείνος που –ακόμα και όταν λυγίζει– βρίσκει τη δύναμη να σταθεί όρθιος. Γιατί ξέρει πως σε αυτό το επάγγελμα, η αληθινή αμοιβή δεν είναι ο μισθός. Είναι το βλέμμα που λέει «σε εμπιστεύομαι».
Και αυτή η εμπιστοσύνη πρέπει να ξαναχτιστεί – από την αρχή. Πέτρα την πέτρα. Μαζί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου