Του Αντώνη Φουντουλη
Είναι φανερό ότι η εποχή μας πρέπει να γίνει η μήτρα νέων ιδεών, ιδιαίτερα τώρα που τα κοινωνικά προβλήματα έχουν οξυνθεί. Κουβαλάμε ακόμα τα φαντάσματα των περασμένων αιώνων και έχουμε αποδεχτεί αμαχητί τις αποτυχίες που έχουν σημαδέψει την πορεία τους. Το χειρότερο όμως είναι, ότι έχουμε μείνει μόνο στις αποτυχίες, τις οποίες αναπαράγουμε συνέχεια.
Η σύγχρονη εποχή διαμόρφωσε δύο βασικές ιδεολογίες, τον φιλελευθερισμό και τον σοσιαλισμό. Αυτά τα δύο ρεύματα εμφανίζουν κοινές πολιτικές καταβολές, αλλά και παράλληλες ιστορικές διαδρομές. Γεννήθηκαν προσανατολισμένοι στο να επιφέρουν τη χειραφέτηση του ατόμου και την άρση των θεσμοθετημένων διακρίσεων.
Η συντηρητική πολιτική έβλεπε το ίδιο και τους φιλελεύθερους και τους σοσιαλιστές ως δυνάμεις που έχουν ως σκοπό την ανατροπή της τάξης πραγμάτων, μέσα από επαναστατικές μεθόδους.
Στην Ιταλία ο Φιλελεύθερος Σοσιαλισμός υπήρξε ισχυρό πολιτικό ρεύμα, ιδιαίτερα την δεκαετία του 1920. Ήταν το πεδίο συνάντησης ενός κοινωνικού φιλελευθερισμού και ενός μη μαρξιστικού σοσιαλισμού. Ο Κάρλο Ροσέλι έλεγε συγκεκριμένα ότι κάποιος μπορεί να είναι σοσιαλιστής, χωρίς να είναι απαραίτητα μαρξιστής και το αντίστροφο.
Οι μεγάλοι Ιταλοί στοχαστές του φιλελεύθερου σοσιαλισμού ήταν:
Carlo Rosselli, με το έργο του Φιλελεύθερος Σοσιαλισμός 1929.
Piero Gobetti, με το έργο του Φιλελεύθερη επανάσταση 1924.
Guido Calogero, με το έργο του Μανιφέστο του Σοσιαλφιλελευθερισμού 1940.
Ο σκοπός αυτού του πολιτικού ρεύματος ήταν η ταυτόχρονη πραγμάτωση της ατομικής ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Για να μπορέσει αυτό όμως να πραγματωθεί, θα πρέπει ο σοσιαλισμός να απελευθερωθεί από τον μαρξισμό, που είναι μια ντετερμινιστική και όχι ανθρωπιστική φιλοσοφία.
Ο σοσιαλισμός όμως είναι η προοδευτική υλοποίηση των αρχών της ελευθερίας και της δικαιοσύνης, ανάμεσα στους ανθρώπους. Η κατοχύρωση των ατομικών δικαιωμάτων και των πολιτικών ελευθεριών είναι απαραίτητη για τη διατήρηση του ανθρωπιστικού χαρακτήρα του σοσιαλισμού. Ο σοσιαλισμός θα πρέπει να έχει τη βάση του στην επιδίωξη την ανθρώπινης αδελφοσύνης και όχι στο δόγμα της ταξικής πάλης, που το μόνο που επέφερε ήταν σφαγές και δικτατορίες.
Ο Bertrand Rassell με το έργο του Φιλελεύθερος Σοσιαλισμός 1929. ήταν υποστηρικτής της ατομικής πρωτοβουλίας και των θεσμών της εθελοντικής οργάνωσης και συναλλαγής. Ήταν υπέρμαχος του ελάχιστου κράτους, με τις λειτουργίες του να περιορίζονται στην εξασφάλιση ασφάλειας, δικαιοσύνης και συντήρησης.
Ο Piero Gobetti έβλεπε τον φιλελευθερισμό ως την πλέον ριζοσπαστική εναλλακτική επιλογή απέναντι στον μαρξιστικό κρατισμό. Ωστόσο στον 20ο αιώνα επικράτησαν οι δεξιές σοσιαλιστικές τάσεις μέσα από το δόγμα του μαρξισμού, με το επιστέγασμα του σταλινισμού, κάτι που τους ταυτίζει απόλυτα με τις συντηρητικές δυνάμεις ως προς το θέμα των ατομικών δικαιωμάτων, της ελευθερίας και του κρατισμού.
Οι αρετές όμως της ελεύθερης αγοράς δεν περιορίζουν την οικονομική αποτελεσματικότητα, αλλά μεγιστοποιούν τις διαθέσιμες επιλογές. Και αντίθετα, ο κρατικός πατερναλισμός στην αγορά δεν είναι μόνο οικονομικά αναποτελεσματικός, αλλά και συχνά κοινωνικά άδικος, γιατί μειώνει και περιορίζει τις ελεύθερες επιλογές των ατόμων.
Η σύγχρονη εποχή διαμόρφωσε δύο βασικές ιδεολογίες, τον φιλελευθερισμό και τον σοσιαλισμό. Αυτά τα δύο ρεύματα εμφανίζουν κοινές πολιτικές καταβολές, αλλά και παράλληλες ιστορικές διαδρομές. Γεννήθηκαν προσανατολισμένοι στο να επιφέρουν τη χειραφέτηση του ατόμου και την άρση των θεσμοθετημένων διακρίσεων.
Η συντηρητική πολιτική έβλεπε το ίδιο και τους φιλελεύθερους και τους σοσιαλιστές ως δυνάμεις που έχουν ως σκοπό την ανατροπή της τάξης πραγμάτων, μέσα από επαναστατικές μεθόδους.
Στην Ιταλία ο Φιλελεύθερος Σοσιαλισμός υπήρξε ισχυρό πολιτικό ρεύμα, ιδιαίτερα την δεκαετία του 1920. Ήταν το πεδίο συνάντησης ενός κοινωνικού φιλελευθερισμού και ενός μη μαρξιστικού σοσιαλισμού. Ο Κάρλο Ροσέλι έλεγε συγκεκριμένα ότι κάποιος μπορεί να είναι σοσιαλιστής, χωρίς να είναι απαραίτητα μαρξιστής και το αντίστροφο.
Οι μεγάλοι Ιταλοί στοχαστές του φιλελεύθερου σοσιαλισμού ήταν:
Carlo Rosselli, με το έργο του Φιλελεύθερος Σοσιαλισμός 1929.
Piero Gobetti, με το έργο του Φιλελεύθερη επανάσταση 1924.
Guido Calogero, με το έργο του Μανιφέστο του Σοσιαλφιλελευθερισμού 1940.
Ο σκοπός αυτού του πολιτικού ρεύματος ήταν η ταυτόχρονη πραγμάτωση της ατομικής ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Για να μπορέσει αυτό όμως να πραγματωθεί, θα πρέπει ο σοσιαλισμός να απελευθερωθεί από τον μαρξισμό, που είναι μια ντετερμινιστική και όχι ανθρωπιστική φιλοσοφία.
Ο σοσιαλισμός όμως είναι η προοδευτική υλοποίηση των αρχών της ελευθερίας και της δικαιοσύνης, ανάμεσα στους ανθρώπους. Η κατοχύρωση των ατομικών δικαιωμάτων και των πολιτικών ελευθεριών είναι απαραίτητη για τη διατήρηση του ανθρωπιστικού χαρακτήρα του σοσιαλισμού. Ο σοσιαλισμός θα πρέπει να έχει τη βάση του στην επιδίωξη την ανθρώπινης αδελφοσύνης και όχι στο δόγμα της ταξικής πάλης, που το μόνο που επέφερε ήταν σφαγές και δικτατορίες.
Ο Bertrand Rassell με το έργο του Φιλελεύθερος Σοσιαλισμός 1929. ήταν υποστηρικτής της ατομικής πρωτοβουλίας και των θεσμών της εθελοντικής οργάνωσης και συναλλαγής. Ήταν υπέρμαχος του ελάχιστου κράτους, με τις λειτουργίες του να περιορίζονται στην εξασφάλιση ασφάλειας, δικαιοσύνης και συντήρησης.
Ο Piero Gobetti έβλεπε τον φιλελευθερισμό ως την πλέον ριζοσπαστική εναλλακτική επιλογή απέναντι στον μαρξιστικό κρατισμό. Ωστόσο στον 20ο αιώνα επικράτησαν οι δεξιές σοσιαλιστικές τάσεις μέσα από το δόγμα του μαρξισμού, με το επιστέγασμα του σταλινισμού, κάτι που τους ταυτίζει απόλυτα με τις συντηρητικές δυνάμεις ως προς το θέμα των ατομικών δικαιωμάτων, της ελευθερίας και του κρατισμού.
Οι αρετές όμως της ελεύθερης αγοράς δεν περιορίζουν την οικονομική αποτελεσματικότητα, αλλά μεγιστοποιούν τις διαθέσιμες επιλογές. Και αντίθετα, ο κρατικός πατερναλισμός στην αγορά δεν είναι μόνο οικονομικά αναποτελεσματικός, αλλά και συχνά κοινωνικά άδικος, γιατί μειώνει και περιορίζει τις ελεύθερες επιλογές των ατόμων.
