Κοινωνία
Σε μια εποχή όπου η δικαιοσύνη υποτάσσεται στις επιταγές του ενωσιακού δικαίου διαστρεβλώνοντας επανειλημμένως το συνταγματικό κεκτημένο για χάρη της εναρμόνισης με τις αρχές του άκρατου φιλελευθερισμού, η θεσμοθέτηση μιας μορφής αυτοδιαχείρισης μέσα στο νομικό σύστημα μιας αστικής δημοκρατίας, φαντάζει ουτοπική. Με κεντρική ιδέα το «Δε μπορείτε εσείς; Μπορούμε εμείς!», η ΒΙΟΜΕ, η Βιομηχανική Μεταλλευτική, λειτουργούσα εδώ και δυο χρόνια υπό τη μορφή της αυτοδιαχείρισης, δίνει αυτή τη στιγμή το μεγάλο της αγώνα για τη συνέχιση της δραστηριοποίησης της, επιδιώκοντας – μέσω των πιέσεων της για τη νομιμοποίηση του ρηξικέλευθου μορφώματος της – μια νέα, επαναστατική προσέγγιση της εργασίας και της κοινωνικής αλληλεγγύης ως απάντηση στην οξεία οικονομική και αξιακή κρίση και τα απότοκα της, την ανεργία, την άφατη εργασιακή εκμετάλλευση και τον παρωπιδικό ατομικισμό. Ο όμιλος Φίλκεραμ Τζόνσον, θυγατρική του οποίου αποτελούσε η ΒΙΟΜΕ, οδηγείται σε πτώχευση στα τέλη του 2011, χρωστώντας ήδη από το Μάιο του ίδιου έτους μισθούς και επιδόματα στους εργαζόμενους τους.
Διεκδικώντας την ικανοποίηση των χρηματικών τους απαιτήσεων, αλλά και την επαναλειτουργία του εργοστασίου, οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ ύστερα από επαναλαμβανόμενες απεργίες και επισχέσεις εργασίας, κινητοποιούνται άμεσα, κερδίζουν με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων τη δέσμευση των υπαρχόντων εμπορευμάτων και μηχανημάτων, καταλαμβάνουν το εργοστάσιο και αποφασίζουν με την ίδρυση εργατικού συνεταιρισμού να ακολουθήσουν το δρόμο της εργατικής αυτοδιεύθυνσης.
Απαιτώντας ένα νομικό πλαίσιο για την κατοχύρωση του δικού τους εγχειρήματος, αλλά και των υπολοίπων εγκαταλελειμμένων εργοστασίων, η ΒΙΟΜΕ επαναλειτουργεί στις αρχές του 2013 υπό καθεστώς αυτοδιαχείρισης, αποτελώντας το πρώτο εργοστάσιο στην Ελλάδα χαρακτηριζόμενο από απόλυτο έλεγχο των εργατών επί της παραγωγής και της διοίκησης, διεπόμενο από τις αρχές της άμεσης δημοκρατίας και της ισοτιμίας στη λήψη των αποφάσεών του. Ύστερα από τέσσερα χρόνια οργάνωσης του εγχειρήματος, δυο χρόνια ενεργής λειτουργίας με παραγωγή και διάθεση οικολογικών απορρυπαντικών και καθαριστικών, το επαναστατικό εγχείρημα της εργοστασιακής αυτοδιάθεσης κλονίζεται με την δικαστηριακή απόφαση του πλειστηριασμού του οικοπέδου για την ικανοποίηση των πιστωτών της πτωχευμένης εταιρείας. Προβάλλοντας τη διετή λειτουργία του εργοστασίου, το σκοπό δημοσίου συμφέροντος που επιτελεί η ΒΙΟΜΕ, την άμεση απειλή της διαβίωσής τους, και πάνω από όλα την ιδεολογική και πολιτική θέση μιας αυτοδιαχειριζόμενης παραγωγής στα χέρια των εργατών, υπηρετούσα τις κοινωνικές ανάγκες, οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ καλούν σε γενικευμένες κινητοποιήσεις για την ανατροπή των πλειστηριασμών. Με όπλο την αλληλεγγύη που υπό διάφορες μορφές καθοριστικής σημασίας στήριξε και προστάτεψε αυτό το εγχείρημα, έχουν ως τώρα ακυρωθεί και οι τέσσερις πλειστηριασμοί.
Με αφορμή τον τέταρτο πλειστηριασμό της ΒΙΟΜΕ, που ματαιώθηκε όπως και
οι τρεις προηγούμενοι στις 16/12, ήρθαμε σε επαφή με τους αγωνιζόμενους
εργαζόμενους της ΒΙΟΜΕ και επισκεφτήκαμε τον χώρο εργασίας τους για να
συζητήσουμε μαζί τους για την υλοποίηση του καινοτόμου εγχειρήματος
τους, την κρίσιμη συμβολή της αλληλεγγύης, τις δυσκολίες που
αντιμετώπισαν, τα αιτήματα και το όραμά τους. Mας υποδέχτηκε ο Βαγγέλης,
ο ένας από τους δύο νεαρούς χημικούς μηχανικούς που πρόσφατα εντάχθηκαν
στο δυναμικό του συλλογικού εγχειρήματος. Αφού μας ξενάγησε στους
χώρους που δουλεύουν και συγκεντρώνονται οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ, ο
νεαρός επιστήμονας μας παρέπεμψε στον κ. Γιώργο, παλιότερο μέλος της
κοινότητας, ο οποίος μας διαφώτισε για την ιστορία της προσπάθειας τους,
προβαίνοντας σε μια σύντομη αναδρομή όλων των εξελίξεων που έχουν
λάβει χώρα από το 2011 μέχρι σήμερα στη ΒΙΟΜΕ, από την πτώχευση του
ομίλου, μέχρι και τον τέταρτο πλειστηριασμό που για άλλη μια φορά
εμποδίστηκε από τα μέλη της κοινότητας και τους αλληλέγγυους.
Ήδη από τους πρώτους μήνες της υλοποίησης του ρηξικέλευθου εγχειρήματος σας θίξατε το ζήτημα της νομιμοποίησης της μεταβίβασης του ελέγχου των εγκαταλελειμμένων εργοστασίων στους εργαζομένους τους. Δεδομένου του ότι παρά τις επίμονες κρούσεις σας για διαβούλευση και τις υποσχέσεις που σας δόθηκαν τέτοια νομιμοποίηση δεν επήλθε, πείτε μας ποιο είναι το νομικό πλαίσιο στο οποίο αποσκοπείτε;
«Οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ μέσα από τις διαδικασίες λειτουργίας του σωματείου προσπάθησαν να δημιουργήσουν μια ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. (Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση), προκειμένου να υπερβούν τα προβλήματα που εγείρονται από το ισχύον νομικό πλαίσιο και να προβούν στη διαδικασία παραγωγής. Αυτή τη στιγμή όμως, ο νόμος δεν ευνοεί την κατάσταση των εργαζομένων, οι οποίοι ‘’έχουν μείνει στον αέρα’’, χωρίς δουλειά και άμεσες προοπτικές αποζημίωσης για τους μη πληρωθέντες μισθούς. Η μόνη σανίδα σωτηρίας μας είναι κάποια αλλαγή με πολιτική βούληση, δηλαδή μια πρωτοβουλία για νομοθετικές τροποποιήσεις ή κάποια νομοθετική κατοχύρωση περισσότερων δικαιωμάτων όσον αφορά την παραμονή στο χώρο και την εξακολούθηση της λειτουργίας του χώρου μέσα από την προσφορά της εργασίας μας»
Πώς λειτουργεί, λοιπόν, η ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ; Από πού αντλήσατε έμπνευση για την υλοποίηση αυτής της ριψοκίνδυνης ιδέας;
«Η κοινότητα αυτοδιαχείρισης της ΒΙΟΜΕ, που παράγει ως επί το πλείστον βιολογικά προϊόντα καθαρισμού (σαπούνια, καθαριστικά τζαμιών κτλ), χρησιμοποιεί πρώτες ύλες χαμηλού κόστους, που καθιστά τις τιμές των προϊόντων εξαιρετικά προσιτές, καθώς δημιουργείται ένα πιο άμεσο δίκτυο συναλλαγών χωρίς μεσάζοντες, όπου η παραγωγή περνάει κατευθείαν στη κατανάλωση. Πηγή έμπνευσης για μας αποτέλεσε η ανάλογη δράση που σημειώθηκε στην Αργεντινή μετά την κατάρρευση της οικονομίας της χώρας το 2001, όπου πληθώρα εργατών κινητοποιήθηκαν έχοντας ως στόχο την εξυγίανση της οικονομίας. Η κολλεκτιβοποίηση και η ανάδυση διαφόρων μορφών αυτοδιαχείρισης πρώην βιομηχανιών έδωσε πνοή στην οικονομική κατάσταση και τα άτομα που απαρτίζουν τη ΒΙΟΜΕ ενήργησαν έχοντας ως πρότυπο αυτό το μοντέλο αυτοδιαχείρισης. Καθοδηγήθηκαν, μάλιστα, μέσα από αντιπροσωπεία Αργεντίνων αλληλέγγυων που ήρθαν στις εγκαταστάσεις στη Θεσσαλονίκη να δώσουν τα φώτα τους και να παρέχουν τις πολύτιμες συμβουλές τους.»
Οι εργαζόμενοι της ΒΙΟ.ΜΕ, θα ‘λεγε κανείς πως διάγουν τον (εργασιακό) βίο τους ‘’ορθοστατούντες και ορθοβαδίζοντες’’, όπως χαρακτηριστικά έλεγε το ιστορικό στέλεχος του ΚΚΕ, Κώστας Λουλές. Τι σημαίνει όμως αυτό; Σημαίνει πως την ώρα που το ελληνικό «Δόγμα του Σοκ» βρίσκεται εν πλήρει εξελίξει, μια μερίδα εργατών δείχνει έναν άλλον, πιο ανθρωποκεντρικό και σίγουρα λιγότερο τυχοδιωκτικό δρόμο, από αυτόν που το εγχώριο και διεθνές κεφάλαιο χρησιμοποιεί για την ικανοποίηση των μικρόχαρων σκοπών του. Το όπλο τους, όπως αναφέρθηκε στην εισαγωγή, είναι το πολυπρισματικό δίκτυο αλληλεγγύης (κοινωνικοί φορείς, ομάδες αυτοοργάνωσης, καλλιτέχνες και πολλοί άλλοι) που έχει ‘’αγκαλιάσει’’ και στηρίξει την έως τώρα προσπάθειά τους για επιβίωση, κοινωνική δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια.
Μια σειρά από κοινωνικούς φορείς, δίκτυα αλληλεγγύης στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, πολιτικές ομάδες και ανένταχτοι πολίτες αγκάλιασαν το εγχείρημα σας- με αποκορύφωμα τις μαζικές κινητοποιήσεις για την αποφυγή των πλειστηριασμών. Ποιο ρόλο διαδραμάτισε η αλληλεγγύη στην σύσταση, λειτουργία και προάσπιση της ΒΙΟΜΕ, ποιες μορφές έλαβε και πώς μπορεί να επιτευχθεί μια ακόμη μαζικότερη ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση του κόσμου για την έμπρακτη στήριξη τέτοιων προσπαθειών;
« Η αλληλεγγύη, είναι το μεγαλύτερο όπλο σε όλη αυτή τη μεγάλη προσπάθεια. Ο κόσμος αγκάλιασε εξ αρχής το εγχείρημα μας – χωρίς τη στήριξή του τίποτε απ’ όλα αυτά δεν θα μπορούσε να είχε επιτευχθεί. Και το σημαντικότερο είναι πως όλοι αυτοί οι άνθρωποι ο, τι έκαναν το έκαναν χωρίς κανένα προσωπικό όφελος. Η στήριξη συνίσταται από τη βοήθεια μέσα από την αγορά προϊόντων μέχρι την προώθηση και διαφήμιση του εγχειρήματος, με αποκορύφωμα τις μαζικές κινητοποιήσεις για την αποφυγή των πλειστηριασμών. Πέρα από τη συγκινητική στήριξη στην Ελλάδα, το αυτοδιαχειριζόμενο εγχείρημα της ΒΙΟΜΕ έχει μεγάλη απήχηση τόσο σε ευρωπαϊκή όσο σε παγκόσμια κλίμακα. Η ΒΙΟΜΕ συνεργάζεται με μεγάλο αριθμό κοινωνικών χώρων όπως το στέκι μεταναστών, το Σχολείο-ελεύθερος κοινωνικός χώρος, καθώς και διάφορα σωματεία και στέκια αυτοδιαχειριζόμενα σε πολλές πόλεις της Ελλάδας, ενώ μεγάλη είναι η ζήτηση των προϊόντων και σε χώρες του εξωτερικού, μεταξύ των οποίων είναι η Γαλλία, Ιταλία, Αυστρία, Βέλγιο, Ολλανδία- η δε χώρα με τη μεγαλύτερη ζήτηση είναι η Γερμανία! Οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ μάλιστα έχουν λάβει μια σειρά προσκλήσεων από το εξωτερικό στα πλαίσια της προώθησης εναλλακτικών μορφών οικονομίας, ενώ πολλοί από τους αλληλέγγυους ταξιδεύουν συχνά σε διάφορα μέρη της Ευρώπης (Γερμανία ,Βέλγιο κτλ) καθώς το εγχείρημα τους έχει προκαλέσει τεράστια αίσθηση. Θα μπορούσαμε ενδεχομένως να χαρακτηρίσουμε απογοητευτικό το γεγονός ότι υπάρχει μεγαλύτερη ενημέρωση, ζήτηση και υποστήριξη στο εξωτερικό απ’ ότι υπάρχει στην ίδια την Ελλάδα. »
Πέρα από τους κοινωνικούς φορείς, πολλοί καλλιτέχνες από το χώρο του πολιτισμού ενίσχυσαν το εγχείρημα σας με το έργο τους. Τι είδους υποστήριξη λάβατε από τον καλλιτεχνικό κόσμο, και πώς βλέπετε τη συστράτευση του πολιτισμού με τις προσπάθειες αυτοοργάνωσης του εργατικού κινήματος ως μέσο κοινωνικής, ανθρωπιστικής και ιδεολογικής αφύπνισης;
« Πέρα από τους κοινωνικούς φορείς, πολλοί καλλιτέχνες με το έργο τους ενίσχυσαν το εγχείρημα μας. Σημαντική πρώτα απ’ όλα ήταν η συμβολή της συναυλίας αλληλεγγύης που έγινε στο Ιβανόφειο για τον αγώνα των εργαζόμενων της ΒΙΟ.ΜΕ., με τους Θ. Παπακωνσταντίνου, το Γ. Χαρούλη και τους Χαΐνηδες, τα κέρδη από την οποία συνέβαλαν τα μέγιστα στη σύσταση και την εδραίωση του εγχειρήματος. Πολλές ακόμη συναυλίες που πραγματοποιούνται κατά καιρούς από ανθρώπους του πνεύματος, του θεάματος και του πολιτισμού έχουν στηρίξει έμπρακτα την προσπάθεια μας. Παράλληλα, στο χώρο του εργοστασίου λαμβάνουν χώρα μια σειρά από δράσεις, παζάρια οικονομικής ενίσχυσης (συνήθως Τρίτες και Κυριακές), συναυλίες ή άλλα δρώμενα όπως ρεμπέτικες βραδιές με μουσική, χορό, μεζέδες και ποτά για τους αλληλέγγυους. Την Κυριακή 20/12 μάλιστα εγκαινιάζεται εορταστικά το εργατικό κοινωνικό ιατρείο Αλληλεγγύης που θα λειτουργεί μέσα στο κατειλημμένο εργοστάσιο.»
Όσο βαθαίνει η οικονομική κρίση, καταστρατηγούνται όλο και σφοδρότερα τα εργασιακά δικαιώματα, ενώ αυξάνονται τα ποσοστά ανεργίας. Αποτελεί το παράδειγμα της ΒΙΟΜΕ ρεαλιστική λύση για την καταπολέμηση του εργασιακού μεσαίωνα που θα έπρεπε να υιοθετηθεί και από άλλα εργοστάσια; Ποιες ήταν οι θυσίες και οι κίνδυνοι στους οποίους υποβληθήκατε τα χρόνια της πραγματοποίησης του εγχειρήματος σας; Θα ενθαρρύνατε μια πιο ευρεία αποδοχή της αυτοοργάνωσης ως μέσου διαχείρισης των εργοστασίων;
«Σε αντίθεση με τον μεγάλο αριθμό μελών που αριθμούσε το σωματείο εργατών αρχικά κατά τη λειτουργία του εργοστασίου, η ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ απαρτίζεται από περίπου 20 σταθερά μέλη που εργάζονται στον αυτοδιαχειριζόμενο χώρο της ΒΙΟΜΕ. Άλλα άτομα αποχώρησαν γιατί διαφωνούσαν με την ιδεολογία και τη βάση του εγχειρήματος και άλλοι γιατί επιζητούσαν μεγαλύτερη οικονομική κάλυψη από την εργασία τους. Καθώς οι ατομικές χρηματικές απολαβές επαρκούν για την κάλυψη μόνο των βασικών αναγκών, δεν ήταν αρκετές για να προσελκύσουν άτομα που επιζητούσαν κάποια μεγαλύτερη οικονομική άνεση. Αναφορικά με την ενθάρρυνση για μια γενικευμένη αποδοχή της αυτοοργάνωσης, όλες οι προσπάθειες της ΒΙΟΜΕ έχουν κοινό γνώμονα τη φιλοδοξία να αποτελέσουν έμπνευση και για άλλους εργαζόμενους σε όλο τον κόσμο, ώστε να συνειδητοποιήσουν ότι ‘’η εργασία χωρίς αφεντικά’’ μπορεί να υπάρξει ακόμη και στην εποχή μας και να φέρει καρπούς και αποτελέσματα που ίσως κανείς δεν μπορούσε ούτε καν να φανταστεί. Αυτό που ελπίζουν οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ και προσπαθούν να πετύχουν είναι η ακόμη μαζικότερη ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση του κόσμου για την έμπρακτη στήριξη τέτοιων προσπαθειών, μέσα από την ενημέρωση των ανθρώπων σε όλα τα μήκη και πλάτη της χώρας αλλά και του κόσμου για τα οφέλη του θεσμού της αυτοδιαχείρισης. »
Μετά την ολοκλήρωση της συνέντευξης, ο κ.Γιώργος μας έδειξε τον χώρο κατάλληλης θερμοκρασίας, όπου τα σαπούνια αποθηκεύονται σε μεγάλα κουτιά προτού συσκευαστούν και διατεθούν προς πώληση. Αγοράσαμε μάλιστα από ένα στην φιλική τιμή των 1,50 ευρώ.
Έπειτα, οδηγηθήκαμε στην δεύτερη αποθήκη, την οποία χρησιμοποιούν οι
αλληλέγγυοι ως χώρο παραγωγής και ήρθαμε σε επαφή με τον κ.Δημήτρη
(συντηρητής ηλεκτρολόγος), ο οποίος μας έδειξε έναν εναλλακτικό τρόπο
παρασκευής σαπουνιού με ατμό στη θερμοκρασία των 37-40 βαθμών κελσίου
-ενώ η κανονική παρασκευή του γίνεται με βρασμό στους 100 βαθμούς- και
μας μίλησε για την διαδικασία παραγωγής, η οποία διεκπεραιώνεται με
φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους και δεν περιλαμβάνει την χρήση
χημικών ουσιών.
Ο κ.Δημήτρης μας εξήγησε τον λόγο επιλογής παραγωγής του συγκεκριμένου είδους προϊόντων, επισημαίνοντας πως οι αλληλέγγυοι της ΒΙΟΜΕ οδηγήθηκαν στην λήψη αυτής της απόφασης, διότι σκοπός τους ήταν να παράγουν κάτι χρήσιμο για την κοινωνία στην χαμηλότερη δυνατή τιμή. Στο πλαίσιο της εμπέδωσης της αλληλεγγύης και της συνεργασίας, ο κ.Αλέκος μας ζήτησε να ενημερωθούμε για τους κοινωνικούς φορείς που δραστηριοποιούνται στις πόλεις μας και θα ενδιαφέρονταν για την στήριξη και προώθηση του εγχειρήματος. Τέλος, μιλήσαμε με τον Αντρέα, ένα από τα νεώτερα μέλη του σωματείου, ο οποίος υπογράμμισε το ευχάριστο εργασιακό περιβάλλον που κυριαρχεί μεταξύ των εργαζομένων που πλέον έχουν δεθεί σαν μια οικογένεια. «Σε αντίθεση με άλλους εργοστασιακούς χώρους, όπου επικρατεί δυσάρεστο κλίμα, από τους δικούς μας χώρους μόνο γέλια και τραγούδια ακούγονται. Περνάμε πολύ ωραία, ώστε να μην αισθανόμαστε πραγματικά κουρασμένοι φεύγοντας από τη δουλειά.» δηλώνει χαρακτηριστικά.
«Υπερασπίσου σου το παιδί, γιατί αν γλιτώσει το παιδί υπάρχει ελπίδα», λέει ο Παύλος Σιδηρόπουλος στο αλησμόνητο ‘’κάποτε θα ‘ρθουν’’. Αυτοί ακριβώς οι στίχοι μου έρχονται στο μυαλό, όταν ο ινστρούχτορας της σκέψης με οδηγεί στους δύο νεαρούς της ΒΙΟ.ΜΕ. Είναι όντως αξιοθαύμαστο που νέοι οραματιστές διατίθενται να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε ένα τέτοιο εγχείρημα, φιλοδοξώντας μάλιστα να συμβάλουν τόσο στην αναβάθμιση του υπάρχοντος προϊόντος, όσο και στην παραγωγή δομικών υλικών στο εγγύς μέλλον.
Εν γένει, ο αγώνας των εν λόγω εργαζομένων είναι αξιομακάριστος τόσο για την πρωτοτυπία του – από την κυβέρνηση ‘’εθνικής ενότητας’’ στην προ δεκεμβριανών περίοδο έχει να συμβεί κάτι αντίστοιχο- όσο και για τον δυναμισμό που αποπνέει η κινηματική δράση των. «Αν αυτό που επιχειρούμε είναι παράλογο, δηλώνουν, τότε ναι είμαστε παράλογοι! Αν θεωρείται άνομο; Ναι είμαστε άνομοι! Αν θεωρείται άπιαστο Όνειρο; Ναι τρέχουμε να πιάσουμε το Όνειρο μας, και να ζήσουμε τις οικογένειες μας!» Ίσως κάποιους παρόμοιους ‘’φασαριόζους’’ να είχε ο Ελύτης στο μυαλό του όταν έλεγε πως:
«Βαρύς ο κόσμος να τον ζήσεις, όμως για λίγη περηφάνια το άξιζε».
Επιμέλεια- Ρεπορτάζ : Βαν Γκογκ , Αριάδνη Πολυχρονίου
Ανταπόκριση: Μαριάννα Παπαδάκου, Φένια Τσιαλούκη
Φιλική συμμετοχή: Φανή Κραγιοπούλου
Fra-Press
“Αν αυτό που επιχειρούμε είναι παράλογο, δηλώνουν, τότε ναι είμαστε παράλογοι! Αν θεωρείται άνομο; Ναι είμαστε άνομοι! Αν θεωρείται άπιαστο Όνειρο; Ναι τρέχουμε να πιάσουμε το Όνειρο μας, και να ζήσουμε τις οικογένειες μας!”
Σε μια εποχή όπου η δικαιοσύνη υποτάσσεται στις επιταγές του ενωσιακού δικαίου διαστρεβλώνοντας επανειλημμένως το συνταγματικό κεκτημένο για χάρη της εναρμόνισης με τις αρχές του άκρατου φιλελευθερισμού, η θεσμοθέτηση μιας μορφής αυτοδιαχείρισης μέσα στο νομικό σύστημα μιας αστικής δημοκρατίας, φαντάζει ουτοπική. Με κεντρική ιδέα το «Δε μπορείτε εσείς; Μπορούμε εμείς!», η ΒΙΟΜΕ, η Βιομηχανική Μεταλλευτική, λειτουργούσα εδώ και δυο χρόνια υπό τη μορφή της αυτοδιαχείρισης, δίνει αυτή τη στιγμή το μεγάλο της αγώνα για τη συνέχιση της δραστηριοποίησης της, επιδιώκοντας – μέσω των πιέσεων της για τη νομιμοποίηση του ρηξικέλευθου μορφώματος της – μια νέα, επαναστατική προσέγγιση της εργασίας και της κοινωνικής αλληλεγγύης ως απάντηση στην οξεία οικονομική και αξιακή κρίση και τα απότοκα της, την ανεργία, την άφατη εργασιακή εκμετάλλευση και τον παρωπιδικό ατομικισμό. Ο όμιλος Φίλκεραμ Τζόνσον, θυγατρική του οποίου αποτελούσε η ΒΙΟΜΕ, οδηγείται σε πτώχευση στα τέλη του 2011, χρωστώντας ήδη από το Μάιο του ίδιου έτους μισθούς και επιδόματα στους εργαζόμενους τους.
Διεκδικώντας την ικανοποίηση των χρηματικών τους απαιτήσεων, αλλά και την επαναλειτουργία του εργοστασίου, οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ ύστερα από επαναλαμβανόμενες απεργίες και επισχέσεις εργασίας, κινητοποιούνται άμεσα, κερδίζουν με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων τη δέσμευση των υπαρχόντων εμπορευμάτων και μηχανημάτων, καταλαμβάνουν το εργοστάσιο και αποφασίζουν με την ίδρυση εργατικού συνεταιρισμού να ακολουθήσουν το δρόμο της εργατικής αυτοδιεύθυνσης.
Απαιτώντας ένα νομικό πλαίσιο για την κατοχύρωση του δικού τους εγχειρήματος, αλλά και των υπολοίπων εγκαταλελειμμένων εργοστασίων, η ΒΙΟΜΕ επαναλειτουργεί στις αρχές του 2013 υπό καθεστώς αυτοδιαχείρισης, αποτελώντας το πρώτο εργοστάσιο στην Ελλάδα χαρακτηριζόμενο από απόλυτο έλεγχο των εργατών επί της παραγωγής και της διοίκησης, διεπόμενο από τις αρχές της άμεσης δημοκρατίας και της ισοτιμίας στη λήψη των αποφάσεών του. Ύστερα από τέσσερα χρόνια οργάνωσης του εγχειρήματος, δυο χρόνια ενεργής λειτουργίας με παραγωγή και διάθεση οικολογικών απορρυπαντικών και καθαριστικών, το επαναστατικό εγχείρημα της εργοστασιακής αυτοδιάθεσης κλονίζεται με την δικαστηριακή απόφαση του πλειστηριασμού του οικοπέδου για την ικανοποίηση των πιστωτών της πτωχευμένης εταιρείας. Προβάλλοντας τη διετή λειτουργία του εργοστασίου, το σκοπό δημοσίου συμφέροντος που επιτελεί η ΒΙΟΜΕ, την άμεση απειλή της διαβίωσής τους, και πάνω από όλα την ιδεολογική και πολιτική θέση μιας αυτοδιαχειριζόμενης παραγωγής στα χέρια των εργατών, υπηρετούσα τις κοινωνικές ανάγκες, οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ καλούν σε γενικευμένες κινητοποιήσεις για την ανατροπή των πλειστηριασμών. Με όπλο την αλληλεγγύη που υπό διάφορες μορφές καθοριστικής σημασίας στήριξε και προστάτεψε αυτό το εγχείρημα, έχουν ως τώρα ακυρωθεί και οι τέσσερις πλειστηριασμοί.
“μια νέα, επαναστατική προσέγγιση της εργασίας και της κοινωνικής αλληλεγγύης ως απάντηση στην οξεία οικονομική και αξιακή κρίση και τα απότοκα της, την ανεργία, την άφατη εργασιακή εκμετάλλευση και τον παρωπιδικό ατομικισμό”
 |
| ΒΙΟ.ΜΕ/ frapress.gr |
Ήδη από τους πρώτους μήνες της υλοποίησης του ρηξικέλευθου εγχειρήματος σας θίξατε το ζήτημα της νομιμοποίησης της μεταβίβασης του ελέγχου των εγκαταλελειμμένων εργοστασίων στους εργαζομένους τους. Δεδομένου του ότι παρά τις επίμονες κρούσεις σας για διαβούλευση και τις υποσχέσεις που σας δόθηκαν τέτοια νομιμοποίηση δεν επήλθε, πείτε μας ποιο είναι το νομικό πλαίσιο στο οποίο αποσκοπείτε;
«Οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ μέσα από τις διαδικασίες λειτουργίας του σωματείου προσπάθησαν να δημιουργήσουν μια ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. (Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση), προκειμένου να υπερβούν τα προβλήματα που εγείρονται από το ισχύον νομικό πλαίσιο και να προβούν στη διαδικασία παραγωγής. Αυτή τη στιγμή όμως, ο νόμος δεν ευνοεί την κατάσταση των εργαζομένων, οι οποίοι ‘’έχουν μείνει στον αέρα’’, χωρίς δουλειά και άμεσες προοπτικές αποζημίωσης για τους μη πληρωθέντες μισθούς. Η μόνη σανίδα σωτηρίας μας είναι κάποια αλλαγή με πολιτική βούληση, δηλαδή μια πρωτοβουλία για νομοθετικές τροποποιήσεις ή κάποια νομοθετική κατοχύρωση περισσότερων δικαιωμάτων όσον αφορά την παραμονή στο χώρο και την εξακολούθηση της λειτουργίας του χώρου μέσα από την προσφορά της εργασίας μας»
“Η ΒΙΟΜΕ συνεργάζεται με μεγάλο αριθμό κοινωνικών χώρων όπως το στέκι μεταναστών, το Σχολείο-ελεύθερος κοινωνικός χώρος, καθώς και διάφορα σωματεία και στέκια αυτοδιαχειριζόμενα σε πολλές πόλεις της Ελλάδας, ενώ μεγάλη είναι η ζήτηση των προϊόντων και σε χώρες του εξωτερικού”
Πώς λειτουργεί, λοιπόν, η ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ; Από πού αντλήσατε έμπνευση για την υλοποίηση αυτής της ριψοκίνδυνης ιδέας;
«Η κοινότητα αυτοδιαχείρισης της ΒΙΟΜΕ, που παράγει ως επί το πλείστον βιολογικά προϊόντα καθαρισμού (σαπούνια, καθαριστικά τζαμιών κτλ), χρησιμοποιεί πρώτες ύλες χαμηλού κόστους, που καθιστά τις τιμές των προϊόντων εξαιρετικά προσιτές, καθώς δημιουργείται ένα πιο άμεσο δίκτυο συναλλαγών χωρίς μεσάζοντες, όπου η παραγωγή περνάει κατευθείαν στη κατανάλωση. Πηγή έμπνευσης για μας αποτέλεσε η ανάλογη δράση που σημειώθηκε στην Αργεντινή μετά την κατάρρευση της οικονομίας της χώρας το 2001, όπου πληθώρα εργατών κινητοποιήθηκαν έχοντας ως στόχο την εξυγίανση της οικονομίας. Η κολλεκτιβοποίηση και η ανάδυση διαφόρων μορφών αυτοδιαχείρισης πρώην βιομηχανιών έδωσε πνοή στην οικονομική κατάσταση και τα άτομα που απαρτίζουν τη ΒΙΟΜΕ ενήργησαν έχοντας ως πρότυπο αυτό το μοντέλο αυτοδιαχείρισης. Καθοδηγήθηκαν, μάλιστα, μέσα από αντιπροσωπεία Αργεντίνων αλληλέγγυων που ήρθαν στις εγκαταστάσεις στη Θεσσαλονίκη να δώσουν τα φώτα τους και να παρέχουν τις πολύτιμες συμβουλές τους.»
Οι εργαζόμενοι της ΒΙΟ.ΜΕ, θα ‘λεγε κανείς πως διάγουν τον (εργασιακό) βίο τους ‘’ορθοστατούντες και ορθοβαδίζοντες’’, όπως χαρακτηριστικά έλεγε το ιστορικό στέλεχος του ΚΚΕ, Κώστας Λουλές. Τι σημαίνει όμως αυτό; Σημαίνει πως την ώρα που το ελληνικό «Δόγμα του Σοκ» βρίσκεται εν πλήρει εξελίξει, μια μερίδα εργατών δείχνει έναν άλλον, πιο ανθρωποκεντρικό και σίγουρα λιγότερο τυχοδιωκτικό δρόμο, από αυτόν που το εγχώριο και διεθνές κεφάλαιο χρησιμοποιεί για την ικανοποίηση των μικρόχαρων σκοπών του. Το όπλο τους, όπως αναφέρθηκε στην εισαγωγή, είναι το πολυπρισματικό δίκτυο αλληλεγγύης (κοινωνικοί φορείς, ομάδες αυτοοργάνωσης, καλλιτέχνες και πολλοί άλλοι) που έχει ‘’αγκαλιάσει’’ και στηρίξει την έως τώρα προσπάθειά τους για επιβίωση, κοινωνική δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια.
“Πηγή έμπνευσης για μας αποτέλεσε η ανάλογη δράση που σημειώθηκε στην Αργεντινή μετά την κατάρρευση της οικονομίας της χώρας το 2001, όπου πληθώρα εργατών κινητοποιήθηκαν έχοντας ως στόχο την εξυγίανση της οικονομίας.”
Μια σειρά από κοινωνικούς φορείς, δίκτυα αλληλεγγύης στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, πολιτικές ομάδες και ανένταχτοι πολίτες αγκάλιασαν το εγχείρημα σας- με αποκορύφωμα τις μαζικές κινητοποιήσεις για την αποφυγή των πλειστηριασμών. Ποιο ρόλο διαδραμάτισε η αλληλεγγύη στην σύσταση, λειτουργία και προάσπιση της ΒΙΟΜΕ, ποιες μορφές έλαβε και πώς μπορεί να επιτευχθεί μια ακόμη μαζικότερη ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση του κόσμου για την έμπρακτη στήριξη τέτοιων προσπαθειών;
« Η αλληλεγγύη, είναι το μεγαλύτερο όπλο σε όλη αυτή τη μεγάλη προσπάθεια. Ο κόσμος αγκάλιασε εξ αρχής το εγχείρημα μας – χωρίς τη στήριξή του τίποτε απ’ όλα αυτά δεν θα μπορούσε να είχε επιτευχθεί. Και το σημαντικότερο είναι πως όλοι αυτοί οι άνθρωποι ο, τι έκαναν το έκαναν χωρίς κανένα προσωπικό όφελος. Η στήριξη συνίσταται από τη βοήθεια μέσα από την αγορά προϊόντων μέχρι την προώθηση και διαφήμιση του εγχειρήματος, με αποκορύφωμα τις μαζικές κινητοποιήσεις για την αποφυγή των πλειστηριασμών. Πέρα από τη συγκινητική στήριξη στην Ελλάδα, το αυτοδιαχειριζόμενο εγχείρημα της ΒΙΟΜΕ έχει μεγάλη απήχηση τόσο σε ευρωπαϊκή όσο σε παγκόσμια κλίμακα. Η ΒΙΟΜΕ συνεργάζεται με μεγάλο αριθμό κοινωνικών χώρων όπως το στέκι μεταναστών, το Σχολείο-ελεύθερος κοινωνικός χώρος, καθώς και διάφορα σωματεία και στέκια αυτοδιαχειριζόμενα σε πολλές πόλεις της Ελλάδας, ενώ μεγάλη είναι η ζήτηση των προϊόντων και σε χώρες του εξωτερικού, μεταξύ των οποίων είναι η Γαλλία, Ιταλία, Αυστρία, Βέλγιο, Ολλανδία- η δε χώρα με τη μεγαλύτερη ζήτηση είναι η Γερμανία! Οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ μάλιστα έχουν λάβει μια σειρά προσκλήσεων από το εξωτερικό στα πλαίσια της προώθησης εναλλακτικών μορφών οικονομίας, ενώ πολλοί από τους αλληλέγγυους ταξιδεύουν συχνά σε διάφορα μέρη της Ευρώπης (Γερμανία ,Βέλγιο κτλ) καθώς το εγχείρημα τους έχει προκαλέσει τεράστια αίσθηση. Θα μπορούσαμε ενδεχομένως να χαρακτηρίσουμε απογοητευτικό το γεγονός ότι υπάρχει μεγαλύτερη ενημέρωση, ζήτηση και υποστήριξη στο εξωτερικό απ’ ότι υπάρχει στην ίδια την Ελλάδα. »
Πέρα από τους κοινωνικούς φορείς, πολλοί καλλιτέχνες από το χώρο του πολιτισμού ενίσχυσαν το εγχείρημα σας με το έργο τους. Τι είδους υποστήριξη λάβατε από τον καλλιτεχνικό κόσμο, και πώς βλέπετε τη συστράτευση του πολιτισμού με τις προσπάθειες αυτοοργάνωσης του εργατικού κινήματος ως μέσο κοινωνικής, ανθρωπιστικής και ιδεολογικής αφύπνισης;
« Πέρα από τους κοινωνικούς φορείς, πολλοί καλλιτέχνες με το έργο τους ενίσχυσαν το εγχείρημα μας. Σημαντική πρώτα απ’ όλα ήταν η συμβολή της συναυλίας αλληλεγγύης που έγινε στο Ιβανόφειο για τον αγώνα των εργαζόμενων της ΒΙΟ.ΜΕ., με τους Θ. Παπακωνσταντίνου, το Γ. Χαρούλη και τους Χαΐνηδες, τα κέρδη από την οποία συνέβαλαν τα μέγιστα στη σύσταση και την εδραίωση του εγχειρήματος. Πολλές ακόμη συναυλίες που πραγματοποιούνται κατά καιρούς από ανθρώπους του πνεύματος, του θεάματος και του πολιτισμού έχουν στηρίξει έμπρακτα την προσπάθεια μας. Παράλληλα, στο χώρο του εργοστασίου λαμβάνουν χώρα μια σειρά από δράσεις, παζάρια οικονομικής ενίσχυσης (συνήθως Τρίτες και Κυριακές), συναυλίες ή άλλα δρώμενα όπως ρεμπέτικες βραδιές με μουσική, χορό, μεζέδες και ποτά για τους αλληλέγγυους. Την Κυριακή 20/12 μάλιστα εγκαινιάζεται εορταστικά το εργατικό κοινωνικό ιατρείο Αλληλεγγύης που θα λειτουργεί μέσα στο κατειλημμένο εργοστάσιο.»
“Όλες οι προσπάθειες της ΒΙΟΜΕ έχουν κοινό γνώμονα τη φιλοδοξία να αποτελέσουν έμπνευση και για άλλους εργαζόμενους σε όλο τον κόσμο, ώστε να συνειδητοποιήσουν ότι ‘’η εργασία χωρίς αφεντικά’’ μπορεί να υπάρξει ακόμη και στην εποχή μας και να φέρει καρπούς και αποτελέσματα που ίσως κανείς δεν μπορούσε ούτε καν να φανταστεί.”
 |
| Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου επί τό έργον / ΒΙΟ.ΜΕ |
Όσο βαθαίνει η οικονομική κρίση, καταστρατηγούνται όλο και σφοδρότερα τα εργασιακά δικαιώματα, ενώ αυξάνονται τα ποσοστά ανεργίας. Αποτελεί το παράδειγμα της ΒΙΟΜΕ ρεαλιστική λύση για την καταπολέμηση του εργασιακού μεσαίωνα που θα έπρεπε να υιοθετηθεί και από άλλα εργοστάσια; Ποιες ήταν οι θυσίες και οι κίνδυνοι στους οποίους υποβληθήκατε τα χρόνια της πραγματοποίησης του εγχειρήματος σας; Θα ενθαρρύνατε μια πιο ευρεία αποδοχή της αυτοοργάνωσης ως μέσου διαχείρισης των εργοστασίων;
«Σε αντίθεση με τον μεγάλο αριθμό μελών που αριθμούσε το σωματείο εργατών αρχικά κατά τη λειτουργία του εργοστασίου, η ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ απαρτίζεται από περίπου 20 σταθερά μέλη που εργάζονται στον αυτοδιαχειριζόμενο χώρο της ΒΙΟΜΕ. Άλλα άτομα αποχώρησαν γιατί διαφωνούσαν με την ιδεολογία και τη βάση του εγχειρήματος και άλλοι γιατί επιζητούσαν μεγαλύτερη οικονομική κάλυψη από την εργασία τους. Καθώς οι ατομικές χρηματικές απολαβές επαρκούν για την κάλυψη μόνο των βασικών αναγκών, δεν ήταν αρκετές για να προσελκύσουν άτομα που επιζητούσαν κάποια μεγαλύτερη οικονομική άνεση. Αναφορικά με την ενθάρρυνση για μια γενικευμένη αποδοχή της αυτοοργάνωσης, όλες οι προσπάθειες της ΒΙΟΜΕ έχουν κοινό γνώμονα τη φιλοδοξία να αποτελέσουν έμπνευση και για άλλους εργαζόμενους σε όλο τον κόσμο, ώστε να συνειδητοποιήσουν ότι ‘’η εργασία χωρίς αφεντικά’’ μπορεί να υπάρξει ακόμη και στην εποχή μας και να φέρει καρπούς και αποτελέσματα που ίσως κανείς δεν μπορούσε ούτε καν να φανταστεί. Αυτό που ελπίζουν οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ και προσπαθούν να πετύχουν είναι η ακόμη μαζικότερη ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση του κόσμου για την έμπρακτη στήριξη τέτοιων προσπαθειών, μέσα από την ενημέρωση των ανθρώπων σε όλα τα μήκη και πλάτη της χώρας αλλά και του κόσμου για τα οφέλη του θεσμού της αυτοδιαχείρισης. »
Μετά την ολοκλήρωση της συνέντευξης, ο κ.Γιώργος μας έδειξε τον χώρο κατάλληλης θερμοκρασίας, όπου τα σαπούνια αποθηκεύονται σε μεγάλα κουτιά προτού συσκευαστούν και διατεθούν προς πώληση. Αγοράσαμε μάλιστα από ένα στην φιλική τιμή των 1,50 ευρώ.
Ο κ.Δημήτρης μας εξήγησε τον λόγο επιλογής παραγωγής του συγκεκριμένου είδους προϊόντων, επισημαίνοντας πως οι αλληλέγγυοι της ΒΙΟΜΕ οδηγήθηκαν στην λήψη αυτής της απόφασης, διότι σκοπός τους ήταν να παράγουν κάτι χρήσιμο για την κοινωνία στην χαμηλότερη δυνατή τιμή. Στο πλαίσιο της εμπέδωσης της αλληλεγγύης και της συνεργασίας, ο κ.Αλέκος μας ζήτησε να ενημερωθούμε για τους κοινωνικούς φορείς που δραστηριοποιούνται στις πόλεις μας και θα ενδιαφέρονταν για την στήριξη και προώθηση του εγχειρήματος. Τέλος, μιλήσαμε με τον Αντρέα, ένα από τα νεώτερα μέλη του σωματείου, ο οποίος υπογράμμισε το ευχάριστο εργασιακό περιβάλλον που κυριαρχεί μεταξύ των εργαζομένων που πλέον έχουν δεθεί σαν μια οικογένεια. «Σε αντίθεση με άλλους εργοστασιακούς χώρους, όπου επικρατεί δυσάρεστο κλίμα, από τους δικούς μας χώρους μόνο γέλια και τραγούδια ακούγονται. Περνάμε πολύ ωραία, ώστε να μην αισθανόμαστε πραγματικά κουρασμένοι φεύγοντας από τη δουλειά.» δηλώνει χαρακτηριστικά.
«Υπερασπίσου σου το παιδί, γιατί αν γλιτώσει το παιδί υπάρχει ελπίδα», λέει ο Παύλος Σιδηρόπουλος στο αλησμόνητο ‘’κάποτε θα ‘ρθουν’’. Αυτοί ακριβώς οι στίχοι μου έρχονται στο μυαλό, όταν ο ινστρούχτορας της σκέψης με οδηγεί στους δύο νεαρούς της ΒΙΟ.ΜΕ. Είναι όντως αξιοθαύμαστο που νέοι οραματιστές διατίθενται να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε ένα τέτοιο εγχείρημα, φιλοδοξώντας μάλιστα να συμβάλουν τόσο στην αναβάθμιση του υπάρχοντος προϊόντος, όσο και στην παραγωγή δομικών υλικών στο εγγύς μέλλον.
Εν γένει, ο αγώνας των εν λόγω εργαζομένων είναι αξιομακάριστος τόσο για την πρωτοτυπία του – από την κυβέρνηση ‘’εθνικής ενότητας’’ στην προ δεκεμβριανών περίοδο έχει να συμβεί κάτι αντίστοιχο- όσο και για τον δυναμισμό που αποπνέει η κινηματική δράση των. «Αν αυτό που επιχειρούμε είναι παράλογο, δηλώνουν, τότε ναι είμαστε παράλογοι! Αν θεωρείται άνομο; Ναι είμαστε άνομοι! Αν θεωρείται άπιαστο Όνειρο; Ναι τρέχουμε να πιάσουμε το Όνειρο μας, και να ζήσουμε τις οικογένειες μας!» Ίσως κάποιους παρόμοιους ‘’φασαριόζους’’ να είχε ο Ελύτης στο μυαλό του όταν έλεγε πως:
«Βαρύς ο κόσμος να τον ζήσεις, όμως για λίγη περηφάνια το άξιζε».
Επιμέλεια- Ρεπορτάζ : Βαν Γκογκ , Αριάδνη Πολυχρονίου
Ανταπόκριση: Μαριάννα Παπαδάκου, Φένια Τσιαλούκη
Φιλική συμμετοχή: Φανή Κραγιοπούλου
Fra-Press
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου