««Τάξη επικρατεί στο Βερολίνο! ‘’Ηλίθιοι δήμιοι! Η “τάξη” σας είναι χτισμένη στην άμμο. Αύριο κιόλας η επανάσταση θα “ανυψωθεί με μια βροντή” και με σαλπίσματα θα ανακοινώσει στον τρόμο σας: Ήμουν, Είμαι, Θα είμαι!» «Η ηγεσία απέτυχε. Ακόμα κι έτσι, η ηγεσία πρέπει να δημιουργηθεί εκ νέου, από τις μάζες και μέσα από τις μάζες. Οι μάζες είναι το αποφασιστικό στοιχείο, είναι ο βράχος πάνω στον οποίο θα κτιστεί η τελική νίκη της επανάστασης.» Οι τελευταίες λέξεις της «Κόκκινης Ρόζας», μιας από τις πιο σημαντικές γυναίκες στην ιστορία των κοινωνικών αγώνων, γραμμένες το απόγευμα της δολοφονίας της, στις 15 Ιανουαρίο 1919.
Ο Ρόζα Λούξεμπουργκ είναι αυτή που είπε:
«Στην αστική κοινωνία ο ρόλος της Αριστεράς είναι ο ρόλος του κόμματος αντιπολίτευσης. Σε κόμμα εξουσίας επιτρέπεται να υψωθεί μόνο πάνω στα ερείπια του αστικού κράτους».
«Ελευθερία μόνο για τα μέλη της κυβέρνησης, μόνο για τα μέλη του Κόμματος – αν και είναι πολυάριθμα – δεν είναι καθόλου ελευθερία. Η ελευθερία είναι ελευθερία γι αυτούς που σκέφτονται διαφορετικά. Η ουσία της πολιτικής ελευθερίας δεν εξαρτάται από τους φανατικούς της “δικαιοσύνης”, αλλά μάλλον στις αναζωογονητικές, ευεργετικές και καθαρτικές πράξεις αυτών που σκέπτονται διαφορετικά. Αν η “ελευθερία” γίνει “προνόμιο”, η λειτουργία της πολιτικής ελευθερίας σπάει.»
«Η επανάσταση μπορεί να γίνει μόνο από την εργατική τάξη. Ένα Κόμμα που μιλά εκ μέρους των εργατών, που τους «εκπροσωπεί» - για παράδειγμα στα Κοινοβούλια – και δρα αντί γι’ αυτούς, στο τέλος θα βαλτώσει και θα γίνει το ίδιο όργανο της Αντεπανάστασης.»
"Η σύγχρονη προλεταριακή τάξη δεν διεξάγει την πάλη της σύμφωνα με ένα σχέδιο που βασίζεται σε κάποιο βιβλίο ή θεωρία· η σύγχρονη πάλη των εργατών είναι μέρος της ιστορίας, μέρος της κοινωνικής προόδου, και εν μέσω της ιστορίας, εν μέσω της προόδου, εν μέσω της μάχης, μαθαίνουμε πως πρέπει να μαχόμαστε...»
Εβραία φιλόσοφος, μαρξίστρια και επαναστάτρια ανήκε αρχικά στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας. Ξεκίνησε τη δράση της με την εφημερίδα Η Κόκκινη Σημαία, όπου και συνίδρυσε το Spartakusbund, μια μαρξιστική επαναστατική ομάδα από την οποία και δημιουργήθηκε το Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας με το οποίο έλαβε μέρος σε ανεπιτυχή επανάσταση στο Βερολίνο τον Ιανουάριο του 1919. Η εξέγερση ξεκίνησε παρά τους ενδοιασμούς της Ρόζας και συνετρίβη από τα απομεινάρια του μοναρχικού στρατού και τις δεξιές πολιτοφυλακές. Η Λούξεμπουργκ και εκατοντάδες άλλοι συνελήφθησαν, βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν. Μαζί της ήταν ο σύντροφός της Karl Liebknecht. Και οι δύο δολοφονήθηκαν σε ηλικία 47 ετών.
Θεώρησε ότι ο Λένιν και ο Τρότσκυ κακώς πιστεύουν ότι ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός θα μπορούσε να ακολουθήσει μια «έτοιμη φόρμουλα», όταν στην πραγματικότητα η φόρμουλα για οικονομική, κοινωνική και νομική αλλαγή είναι «κρυμμένη μέσα στις ομίχλες του μέλλοντος». Εάν η Γερμανία επρόκειτο να μιμηθεί τη Ρωσία, εάν ο κομμουνισμός θα ήταν το διεθνές φαινόμενο που πίστευε ότι έπρεπε να είναι, θα χρειαζόταν χρόνος και η γενική απεργία στη Γερμανία θα μπορούσε να είναι μόνο ένα δοκιμαστικό πρώτο βήμα.
Το κεντρικό χαρακτηριστικό της σκέψης της ήταν η Διαλεκτική του Αυθορμητισμού και της Οργάνωσης, στην οποία ο αυθορμητισμός μπορεί να θεωρηθεί συγγενής μιας θεμελιώδους (ή ακόμα αναρχικής) προσέγγισης, και η οργάνωση μια πιο γραφειοκρατικής ή κομματο-θεσμικής προσέγγισης στην πάλη των τάξεων. Σύμφωνα με τη Διαλεκτική, ο αυθορμητισμός και η οργάνωση δεν είναι δύο ξεχωριστά ή διασπάσιμα πράγματα, αλλά μάλλον διαφορετικές στιγμές της ίδιας διαδικασίας, έτσι ώστε το ένα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το άλλο. Αντίθετα με την ορθόδοξη σοσιαλδημοκρατία της Δεύτερης Διεθνούς, δεν θεωρούσε την οργάνωση ως το προϊόν μιας επιστημονικό-θεωρητικής επίγνωσης ιστορικών κανόνων, αλλά μάλλον ως το προϊόν των αγώνων των εργατικών τάξεων.
Σε αντίθεση με τον Μπερνστάιν, εκείνη ερμήνευε την άνοδο του μονοπωλιακού κεφαλαίου, του ιμπεριαλισμού και της αποικιοκρατίας, όχι ως εξασθένιση, αλλά ως όξυνση των ταξικών ανταγωνισμών. Και, σε αντίθεση με τον Κάουτσκι, σιχαινόταν τον επαναστατικό βερμπαλισμό. Για τη Λούξεμπουργκ, η κατάκτηση θέσεων εξουσίας στα κοινοβούλια και η ανάπτυξη της οργάνωσης δεν ήταν στόχοι καθαυτοί, αλλά αποκτούσαν αξία μόνο στο βαθμό που αποτελούσαν συστατικά μιας πολιτικής στρατηγικής η οποία υπηρετούσε τον γενικό στόχο του κινήματος. Το σημαντικό για εκείνη -που παραμένει και σήμερα σημαντικό- ήταν η πεποίθηση ότι χωρίς παρεμβάσεις σε ζητήματα της καθημερινότητας, η σοσιαλιστική πολιτική υποβαθμίζεται σε λατρεία νεκρών τύπων.
Κατά καιρούς, η προτεραιότητα που έδινε στα ταξικά συμφέροντα έναντι των εθνικών συμφερόντων απαξιωνόταν ως «αστικός κοσμοπολιτισμός». Τίποτε, όμως, στο επιχείρημα της Λούξεμπουργκ δεν είναι αστικό. Αυτό που επί της ουσίας έλεγε ήταν ότι η καπιταλιστική ανάπτυξη δεν γνωρίζει εθνικά σύνορα.
Η ιστορία θα μπορούσε να είχε πάρει μια διαφορετική στροφή αν η Ρόζα ήταν σε θέση να εκπληρώσει τα όνειρά της. Ο Λένιν γράφει το 1922: «παρά τα λάθη της, η Ρόζα ήταν αετός και θα παραμείνει ένας αετός.»
Όπως ο Αντόνιο Γκράμσι και ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, η ζωή και το έργο της τελείωσε εξίσου βίαια και πρόωρα.
Ωστόσο ακόμη και μετά από 101 χρόνια, η μνήμη της εξακολουθεί να να εμπνεύει αυτούς που ονειρεύονται έναν πιο δίκαιο κόσμο.
Ο Ρόζα Λούξεμπουργκ είναι αυτή που είπε:
«Στην αστική κοινωνία ο ρόλος της Αριστεράς είναι ο ρόλος του κόμματος αντιπολίτευσης. Σε κόμμα εξουσίας επιτρέπεται να υψωθεί μόνο πάνω στα ερείπια του αστικού κράτους».
«Ελευθερία μόνο για τα μέλη της κυβέρνησης, μόνο για τα μέλη του Κόμματος – αν και είναι πολυάριθμα – δεν είναι καθόλου ελευθερία. Η ελευθερία είναι ελευθερία γι αυτούς που σκέφτονται διαφορετικά. Η ουσία της πολιτικής ελευθερίας δεν εξαρτάται από τους φανατικούς της “δικαιοσύνης”, αλλά μάλλον στις αναζωογονητικές, ευεργετικές και καθαρτικές πράξεις αυτών που σκέπτονται διαφορετικά. Αν η “ελευθερία” γίνει “προνόμιο”, η λειτουργία της πολιτικής ελευθερίας σπάει.»
«Η επανάσταση μπορεί να γίνει μόνο από την εργατική τάξη. Ένα Κόμμα που μιλά εκ μέρους των εργατών, που τους «εκπροσωπεί» - για παράδειγμα στα Κοινοβούλια – και δρα αντί γι’ αυτούς, στο τέλος θα βαλτώσει και θα γίνει το ίδιο όργανο της Αντεπανάστασης.»
"Η σύγχρονη προλεταριακή τάξη δεν διεξάγει την πάλη της σύμφωνα με ένα σχέδιο που βασίζεται σε κάποιο βιβλίο ή θεωρία· η σύγχρονη πάλη των εργατών είναι μέρος της ιστορίας, μέρος της κοινωνικής προόδου, και εν μέσω της ιστορίας, εν μέσω της προόδου, εν μέσω της μάχης, μαθαίνουμε πως πρέπει να μαχόμαστε...»
Εβραία φιλόσοφος, μαρξίστρια και επαναστάτρια ανήκε αρχικά στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας. Ξεκίνησε τη δράση της με την εφημερίδα Η Κόκκινη Σημαία, όπου και συνίδρυσε το Spartakusbund, μια μαρξιστική επαναστατική ομάδα από την οποία και δημιουργήθηκε το Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας με το οποίο έλαβε μέρος σε ανεπιτυχή επανάσταση στο Βερολίνο τον Ιανουάριο του 1919. Η εξέγερση ξεκίνησε παρά τους ενδοιασμούς της Ρόζας και συνετρίβη από τα απομεινάρια του μοναρχικού στρατού και τις δεξιές πολιτοφυλακές. Η Λούξεμπουργκ και εκατοντάδες άλλοι συνελήφθησαν, βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν. Μαζί της ήταν ο σύντροφός της Karl Liebknecht. Και οι δύο δολοφονήθηκαν σε ηλικία 47 ετών.
Θεώρησε ότι ο Λένιν και ο Τρότσκυ κακώς πιστεύουν ότι ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός θα μπορούσε να ακολουθήσει μια «έτοιμη φόρμουλα», όταν στην πραγματικότητα η φόρμουλα για οικονομική, κοινωνική και νομική αλλαγή είναι «κρυμμένη μέσα στις ομίχλες του μέλλοντος». Εάν η Γερμανία επρόκειτο να μιμηθεί τη Ρωσία, εάν ο κομμουνισμός θα ήταν το διεθνές φαινόμενο που πίστευε ότι έπρεπε να είναι, θα χρειαζόταν χρόνος και η γενική απεργία στη Γερμανία θα μπορούσε να είναι μόνο ένα δοκιμαστικό πρώτο βήμα.
Το κεντρικό χαρακτηριστικό της σκέψης της ήταν η Διαλεκτική του Αυθορμητισμού και της Οργάνωσης, στην οποία ο αυθορμητισμός μπορεί να θεωρηθεί συγγενής μιας θεμελιώδους (ή ακόμα αναρχικής) προσέγγισης, και η οργάνωση μια πιο γραφειοκρατικής ή κομματο-θεσμικής προσέγγισης στην πάλη των τάξεων. Σύμφωνα με τη Διαλεκτική, ο αυθορμητισμός και η οργάνωση δεν είναι δύο ξεχωριστά ή διασπάσιμα πράγματα, αλλά μάλλον διαφορετικές στιγμές της ίδιας διαδικασίας, έτσι ώστε το ένα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το άλλο. Αντίθετα με την ορθόδοξη σοσιαλδημοκρατία της Δεύτερης Διεθνούς, δεν θεωρούσε την οργάνωση ως το προϊόν μιας επιστημονικό-θεωρητικής επίγνωσης ιστορικών κανόνων, αλλά μάλλον ως το προϊόν των αγώνων των εργατικών τάξεων.
Σε αντίθεση με τον Μπερνστάιν, εκείνη ερμήνευε την άνοδο του μονοπωλιακού κεφαλαίου, του ιμπεριαλισμού και της αποικιοκρατίας, όχι ως εξασθένιση, αλλά ως όξυνση των ταξικών ανταγωνισμών. Και, σε αντίθεση με τον Κάουτσκι, σιχαινόταν τον επαναστατικό βερμπαλισμό. Για τη Λούξεμπουργκ, η κατάκτηση θέσεων εξουσίας στα κοινοβούλια και η ανάπτυξη της οργάνωσης δεν ήταν στόχοι καθαυτοί, αλλά αποκτούσαν αξία μόνο στο βαθμό που αποτελούσαν συστατικά μιας πολιτικής στρατηγικής η οποία υπηρετούσε τον γενικό στόχο του κινήματος. Το σημαντικό για εκείνη -που παραμένει και σήμερα σημαντικό- ήταν η πεποίθηση ότι χωρίς παρεμβάσεις σε ζητήματα της καθημερινότητας, η σοσιαλιστική πολιτική υποβαθμίζεται σε λατρεία νεκρών τύπων.
Κατά καιρούς, η προτεραιότητα που έδινε στα ταξικά συμφέροντα έναντι των εθνικών συμφερόντων απαξιωνόταν ως «αστικός κοσμοπολιτισμός». Τίποτε, όμως, στο επιχείρημα της Λούξεμπουργκ δεν είναι αστικό. Αυτό που επί της ουσίας έλεγε ήταν ότι η καπιταλιστική ανάπτυξη δεν γνωρίζει εθνικά σύνορα.
Η ιστορία θα μπορούσε να είχε πάρει μια διαφορετική στροφή αν η Ρόζα ήταν σε θέση να εκπληρώσει τα όνειρά της. Ο Λένιν γράφει το 1922: «παρά τα λάθη της, η Ρόζα ήταν αετός και θα παραμείνει ένας αετός.»
Όπως ο Αντόνιο Γκράμσι και ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, η ζωή και το έργο της τελείωσε εξίσου βίαια και πρόωρα.
Ωστόσο ακόμη και μετά από 101 χρόνια, η μνήμη της εξακολουθεί να να εμπνεύει αυτούς που ονειρεύονται έναν πιο δίκαιο κόσμο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου