Τις τελευταίες μέρες κάνει τον γύρο του διαδικτύου μια ανάρτηση του Sergey Radchenko, καθηγητή στο πανεπιστήμιο John Hopkins, ο οποίος έχει αναρτήσει 4 αποχαρακτηρισμένα έγγραφα από τα Ρωσικά Κρατικά Αρχεία που αφορούν τη στήριξη του ΚΚΕ από την ΕΣΣΔ και τις άλλες χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης κατά τη διάρκεια του αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ).
Τα έγγραφα χρησιμοποιήθηκαν από διάφορους ακροδεξιούς (και όχι μόνο) του διαδικτύου, προκειμένου να επαναφέρουν τη γνωστή προπαγάνδα ότι το ΚΚΕ επιδίωκε να αποσπάσει μέρος της Ελλάδας για να το παραδώσει σε ξένες δυνάμεις.
Το ίδιο υποστηρίζει λίγο έως πολύ και ο γνωστός και μη εξαιρετέος Φαήλος Κρανιδιώτης με το άρθρο του «Με όπλα από τον Στάλιν το ΚΚΕ σκότωνε Ελληνες», που δημοσιεύτηκε στη «Δημοκρατία», ενώ η «Εστία» κυκλοφόρησε με πρωτοσέλιδο άρθρο με τον παραπλανητικό τίτλο «Το ΚΚΕ ήθελε να καταλάβει την Β. Ελλάδα με "δανεικά" όπλα από τους ναζί» και το newsbeast.gr με την ανάρτηση «Εγγραφο - Ντοκουμέντο: Ζαχαριάδης και Βαφειάδης επεδίωκαν το 1947 την απόσπαση σοβαρού κομματιού από τη Βόρεια Ελλάδα».
Αλλα site και εφημερίδες βρήκαν ευκαιρία να χύσουν το αντικομμουνιστικό τους δηλητήριο, επισημαίνοντας κυρίως τη σοβιετική βοήθεια σε όπλα προς τον ΔΣΕ.
Η ηλεκτρονική έκδοση του «Πρώτου Θέματος» ανήρτησε άρθρο με τίτλο «Απόρρητη αναφορά του Μολότοφ στον Στάλιν δείχνει ότι η ΕΣΣΔ προμήθευε με όπλα το ΚΚΕ στον Εμφύλιο», η iefimerida.gr το ανάλογου ύφους άρθρο «Συγκλονίζουν τα αποχαρακτηρισμένα αρχεία της Σοβιετικής Ενωσης - Τι αποκαλύπτουν για το ΚΚΕ και τον Εμφύλιο» και η Ομάδα Αλήθειας της ΝΔ, εν μέσω εγκλωβισμένων από τον χιονιά, δημοσίευσε το άρθρο «Η ΕΣΣΔ προμήθευε με όπλα το ΚΚΕ κατά τον Εμφύλιο».
Η «Καθημερινή» πιο συγκρατημένα αποπειράθηκε να εξηγήσει γιατί «Ο ελληνικός εμφύλιος έγινε viral στο twitter». Κοινός τόπος όλων των προηγούμενων είναι ο στιγματισμός της σοβιετικής επέμβασης στα εσωτερικά της χώρας, ενώ στο βάθος της τοποθέτησης αχνοφέγγει η παραδοσιακή αστική προπαγάνδα ότι το ΚΚΕ αποτέλεσε όργανο ξένων κέντρων.
Περί ξένων επεμβάσεων στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1940
Για τους παντός είδους απολογητές της καπιταλιστικής εξουσίας αποτελεί πραγματικό θράσος η αναφορά σε ξένες επεμβάσεις στην Ελλάδα της δεκαετίας του 1940. Κι αυτό διότι η εγχώρια καπιταλιστική εξουσία στήριξε την επιβίωσή της, εκείνη την εποχή, στην επέμβαση ξένων καπιταλιστικών κρατών.
Θυμίζουμε εν συντομία τα γεγονότα της περιόδου.
Μετά την επιβολή της Κατοχής, η μεγαλύτερη μερίδα της αστικής τάξης και οι πολιτικοί της εκπρόσωποι τάχθηκαν υπέρ του βρετανικού ιμπεριαλισμού και ακολούθησαν τον βασιλιά και τον βρετανικό στρατό στο Λονδίνο και στο Κάιρο, αντίστοιχα. Ηλπιζαν ότι μια θετική (για τη Μ. Βρετανία) έκβαση του πολέμου θα τους επέτρεπε να επιστρέψουν στην εξουσία. Ενα μικρότερο τμήμα της αστικής τάξης και των πολιτικών δυνάμεων συνεργάστηκε ανοιχτά με τις αρχές Κατοχής, ποντάροντας στη νίκη του φασιστικού Αξονα. Τέλος, ένα τρίτο τμήμα παρέμεινε απαθές, συνεχίζοντας τις οικονομικές του δοσοληψίες με τις αρχές Κατοχής, περιμένοντας να δει πού θα γείρει η πλάστιγγα του πολέμου. Μόνο μια μειοψηφία τους προσπάθησε σε μια πορεία να ιδρύσει ολιγομελείς αστικές αντιστασιακές οργανώσεις και ακόμα λιγότεροι στήριξαν το ΕΑΜ, αποδεχόμενοι μόνο τον στόχο της εθνικής απελευθέρωσης, όχι όμως και τις κοινωνικές του διακηρύξεις.
Στην πράξη, λοιπόν, το σύνολο της αστικής τάξης άφησε στην καλύτερη περίπτωση τον λαό έρμαιο στις δυνάμεις Κατοχής, σε μια περίοδο που χαρακτηρίστηκε από την κλιμάκωση της ταξικής εκμετάλλευσης, τον λιμό και τις εκτελέσεις των κατακτητών και των ντόπιων συνεργατών τους.
 |
| Αγγλοι στην Αθήνα, τον Δεκέμβρη του 1944 |
Αντίθετα, οι ελάχιστοι εναπομείναντες κομμουνιστές μαζί με όσους κατόρθωσαν να αποδράσουν από τις φυλακές και τις εξορίες (αφού είχαν παραδοθεί από το αστικό δικτατορικό καθεστώς στις δυνάμεις Κατοχής) πρωτοστάτησαν στην τιτάνια προσπάθεια ανασυγκρότησης του ΚΚΕ και συγκρότησης του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ και των άλλων ΕΑΜικών Οργανώσεων.
Τότε ήταν που ιδρύθηκε και η πιο μαζική αστική αντιστασιακή οργάνωση, ο ΕΔΕΣ, ως αντιπερισπασμός στη δράση του ΚΚΕ και τη λαϊκή ένοπλη πάλη. Μάλιστα, ο επικεφαλής του ΕΔΕΣ Ναπολέοντας Ζέρβας στηρίχτηκε με κάθε τρόπο από τους Βρετανούς και χρειάστηκε να εκβιαστεί τελικά για να βγει στο βουνό το καλοκαίρι του 1942, για να υπάρχει αντίβαρο στον ΕΛΑΣ. Οπως σημείωσε ο Βρετανός πράκτορας Κρις Γουντχάουζ:
«Είναι πλέον φανερό από τα έγγραφα του SOE ότι ο Ζέρβας εκβιάστηκε ουσιαστικά να βγει στο βουνό το 1942 και είναι φανερό επίσης από τα γερμανικά έγγραφα ότι έκανε μυστική ανακωχή με τις αρχές Κατοχής, ανάμεσα στον Νοέμβρη του 1943 και τον Αύγουστο του 1944».1
Η άτυπη ανακωχή του ΕΔΕΣ εντασσόταν στη συνολικότερη αναπροσαρμογή της τακτικής των αστικών πολιτικών δυνάμεων, μπροστά στα νέα δεδομένα που διαμόρφωναν η αντεπίθεση του Κόκκινου Στρατού στο Στάλινγκραντ, η προέλασή του στην Ανατολική Ευρώπη και η κλιμάκωση της δράσης του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ.
Η προέλαση του Κόκκινου Στρατού φανέρωνε το επικείμενο τέλος του πολέμου εις βάρος των δυνάμεων του Αξονα. Εκτίμηση που μετατράπηκε σε καθολική πεποίθηση μετά και την παράδοση της φασιστικής Ιταλίας (Σεπτέμβρης 1943). Την ίδια χρονιά, ο ΕΛΑΣ είχε απελευθερώσει μεγάλες περιοχές της χώρας, όπου υπό την προστασία του συγκροτήθηκαν λαογέννητοι θεσμοί τοπικής διοίκησης, εκπαίδευσης και δικαιοσύνης, ενώ δυνάμεις του δρούσαν ακόμα και στα μεγάλα αστικά κέντρα. Το ΕΑΜ και οι οργανώσεις του πρωτοστατούσαν στην οργάνωση της πάλης, έχοντας υποχρεώσει τις αρχές Κατοχής να πάρουν πίσω τα μέτρα της υποχρεωτικής επιστράτευσης (Μάρτης 1943) και της επέκτασης της βουλγαρικής ζώνης κατοχής (Ιούλιος 1943).
Στη νέα κατάσταση που διαμορφώθηκε, τα διαφορετικά τμήματα της αστικής τάξης ξεπέρασαν τις παλιές τους διαφωνίες και από κοινού επιδόθηκαν σε έναν αγώνα ζωής ή θανάτου, προκειμένου να διασφαλίσουν τη μεταπολεμική επανασταθεροποίηση της αστικής εξουσίας. Ο Ράλλης, σε συνεννόηση με τον βρετανικό ιμπεριαλισμό, ανέλαβε πρωθυπουργός στην κατεχόμενη Ελλάδα, με την προϋπόθεση να συγκροτήσει Τάγματα Ασφαλείας (καλοκαίρι 1943) που θα στρέφονταν ενάντια στη δράση του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ. Λίγο αργότερα, η εξόριστη αστική κυβέρνηση με τη συνδρομή του βρετανικού στρατού διέλυσε αρχικά την Ι και στη συνέχεια τη ΙΙ Ταξιαρχία του Στρατού της Μέσης Ανατολής και έκλεισε σε βρετανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης τη συντριπτική πλειοψηφία των στρατιωτών που ανήκαν στη φιλοΕΑΜική Αντιφασιστική Στρατιωτική Οργάνωση.2
Ωστόσο, τα συγκεκριμένα κατασταλτικά μέτρα και ο προσεταιρισμός του ΕΑΜ και του ΚΚΕ στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας δεν αρκούσαν για να ανατρέψουν τον συσχετισμό δυνάμεων που είχε διαμορφωθεί στη διάρκεια της Κατοχής. Κατά συνέπεια, η αστική κυβέρνηση διέθετε μόνο 3.500 μαχητές να αντιπαραθέσει στους 77.000 του ΕΛΑΣ και έτσι η σταθεροποίηση της καπιταλιστικής εξουσίας στηρίχτηκε στη συνδρομή του βρετανικού στρατού, των Ταγμάτων Ασφαλείας και των άλλων συνεργατών των αρχών Κατοχής, που κορυφώθηκε στις μέρες του Δεκέμβρη του 1944.
Η κρίσιμη ταξική αναμέτρηση του Δεκέμβρη μετέστρεψε τον στρατιωτικό, όχι όμως και τον πολιτικό συσχετισμό δυνάμεων. Κατά συνέπεια, η στερέωση της καπιταλιστικής εξουσίας συνέχιζε να βαδίζει χέρι χέρι με την κρατική καταστολή και τρομοκρατία, η οποία μπορούσε να ασκείται μόνο όσο στηριζόταν στη δύναμη των βρετανικών όπλων.
Ωστόσο, μετά την έναρξη του αγώνα του ΔΣΕ, οι Βρετανοί αδυνατούσαν να στηρίξουν το καπιταλιστικό καθεστώς. Ως αποτέλεσμα, ενημέρωσαν την κυβέρνηση των ΗΠΑ ότι αν δεν αναλάμβαναν αυτές, η Ελλάδα θα πέρναγε με το μέρος του σοσιαλιστικού στρατοπέδου. Στις 12 Μάρτη 1947, ο Αμερικανός Πρόεδρος Χάρι Τρούμαν εξήγγειλε το ομώνυμο Δόγμα, που προέβλεπε οικονομική βοήθεια 400 εκατομμυρίων δολαρίων προς τις αστικές κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Τουρκίας, λέγοντας τα ακόλουθα στο Κογκρέσο:
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες δέχθηκαν μια επείγουσα έκκληση της ελληνικής κυβέρνησης για χρηματική και οικονομική υποστήριξη (...) στηρίζουν τη διαπίστωση της ελληνικής κυβέρνησης ότι η υποστήριξη (ενίσχυση) είναι επειγόντως απαραίτητη, εάν θέλουμε η Ελλάδα να επιβιώσει ως ελεύθερο έθνος (...) Η ύπαρξη του ελληνικού κράτους απειλείται σήμερα από την τρομοκρατική δράση μερικών χιλιάδων οπλισμένων ανθρώπων, που καθοδηγούνται από τους κομμουνιστές και θέτουν υπό αμφισβήτηση την εξουσία της κυβέρνησης (...)».3
Με άλλα λόγια, η αστική τάξη, ακυρώνοντας την ίδια της την προπαγάνδα περί εθνικής ενότητας, στράφηκε προς τους καπιταλιστές συμμάχους της κάθε φορά που ένιωθε να απειλείται η εξουσία της.
Η επιλογή της αυτή ήταν βαθιά ταξική. Οπως και η επιλογή του ΚΚΕ να αναζητήσει διεθνή στήριξη από τις εργατικές - λαϊκές δυνάμεις στην ένοπλη αντιπαράθεσή του με την καπιταλιστική εξουσία. Ο εργαζόμενος λαός που αγωνίζεται έχει δικαίωμα να δώσει και να πάρει βοήθεια από άλλους λαούς.
Τι ισχυρίζονται ότι αποκάλυψαν τα έγγραφα;
1. Οι διάφοροι ακροδεξιοί του διαδικτύου, των εφημερίδων και των ιστοσελίδων βρήκαν την ευκαιρία να επαναφέρουν ξαναζεσταμένη τη μετεμφυλιακή και χυδαία αντικομμουνιστική «σούπα» περί ξενοκίνητου ΚΚΕ, που είχε σκοπό να αποσπάσει μέρος της εθνικής επικράτειας. Γι' αυτό επισημαίνουν ένα απόσπασμα της επιστολής του Νίκου Ζαχαριάδη και του Μάρκου Βαφειάδη προς την ΚΕ του ΚΚΡ (μπ.) με ημερομηνία 7.7.1948, όπου σημειώνεται:
«Οπως σας είναι γνωστό, το δικό μας σχέδιο συνοψιζόταν σε τούτο δω: Να φθείρουμε σε σημαντικό βαθμό τον μοναρχοφασισμό (σ.σ. έτσι αποκαλούσε τότε το ΚΚΕ το μετακατοχικό αστικό καθεστώς) κατά την επίθεσή του που ήταν υποχρεωμένος να κάνει ενάντια στο ΔΣΕ στη βόρεια Πίνδο για να περάσουμε την κατάλληλη στιγμή σε αντεπίθεση με τις εφεδρείες μας, που για το σκοπό αυτό κρατάμε έτοιμες με τη μίνιμουμ επιδίωξη να του αποσπάσουμε ένα σοβαρό κομμάτι από τη Βόρεια Ελλάδα, όπου να συγκεντρώσουμε και να οργανώσουμε αποδοτικά τις δυνάμεις της λέφτερης Ελλάδας για την παραπέρα εξασθένιση και ξεγύμνωμα του μοναρχοφασισμού».
Και τι καταλαβαίνουν από αυτό;
Ταυτίζοντας την καπιταλιστική εξουσία με την Ελλάδα, θεωρούν ότι το ΚΚΕ ήθελε να αποσπάσει εδάφη, γεγονός και θεωρούν ότι αυτό αποδεικνύουν τα προσφάτως αποχαρακτηρισμένα έγγραφα.
Ανθρακας ο θησαυρός!
Οπως επισημαίνεται και στο κείμενο, διαχρονικός στόχος του ΔΣΕ ήταν η απελευθέρωση εδαφών, όπου, όπως και στην περίοδο της Κατοχής, θα εγκαθίστατο η ηγεσία του εργατικού - λαϊκού κινήματος, η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση. Τα εδάφη αυτά θα αποτελούσαν το ορμητήριο για την παραπέρα ανάπτυξη της πάλης ενάντια στο αστικό καθεστώς, η οποία με βάση τις τότε επεξεργασίες του ΚΚΕ δεν αποσκοπούσε στην ανατροπή της καπιταλιστικής εξουσίας, όπως και θα έπρεπε, αλλά στο να ασκήσει πίεση για εκδημοκρατισμό.
Ο στόχος αυτός αποτελούσε τμήμα των σχεδίων «Χάλυψ Ι» και «Χάλυψ ΙΙ», που εκπονήθηκαν την άνοιξη του 1946, πριν από τη συγκρότηση του ΔΣΕ, και προέβλεπαν τη γενική εξέγερση στις περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης, με επίκεντρο τη Θεσσαλονίκη και με τη συμμετοχή και φιλοΕΑΜικών δυνάμεων που συνέχισαν να παραμένουν στο εσωτερικό του στρατεύματος (σχέδια που τελικά δεν εφαρμόστηκαν).4 Παρόμοιος ήταν ο στρατιωτικός στόχος που υιοθετήθηκε από την 3η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (Σεπτέμβρης 1947), όταν αυτή αποφάσισε να ρίξει το σύνθημα της γενικής ένοπλης πάλης5. Και φυσικά, όλα τα παραπάνω δεν είναι απόκρυφα, αλλά από καιρό δημοσιοποιημένα από το ίδιο το ΚΚΕ.
Και ποια ήταν η στάση της ΕΣΣΔ και των άλλων χωρών της σοσιαλιστικής οικοδόμησης απέναντι σε αυτά τα σχέδια;
Στις αρχές του 1946, ο Μολότοφ εκ μέρους της ΕΣΣΔ και ο Ντιμιτρόφ, ηγέτης των Βούλγαρων κομμουνιστών, τάχθηκαν ενάντια στην πρόταση του ΚΚΕ για γενίκευση της ένοπλης πάλης και πρότειναν τη συμμετοχή του ΚΚΕ στις εκλογές του Μάρτη του 1946, παρά το καθεστώς τρομοκρατίας που επικρατούσε.6 Η στάση της ΕΣΣΔ και των άλλων χωρών της σοσιαλιστικής οικοδόμησης βασίστηκε στο φόβο ότι η ενίσχυση του ΔΣΕ θα μπορούσε να αποτελέσει πρόσχημα για μια νέα ιμπεριαλιστική επίθεση εναντίον τους.
Το ΚΚΕ δεν συμμετείχε στις εκλογές του 1946, αλλά και δεν γενίκευσε την ένοπλη πάλη σε μια εποχή που οι πιθανότητες νίκης θα ήταν περισσότερες, εξαιτίας της σχετικής αποσταθεροποίησης της αστικής εξουσίας. Η επιλογή είχε να κάνει και με το γεγονός ότι συνέδεε την απόφαση της ένοπλης σύγκρουσης με την παροχή βοήθειας από τις χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.
Ομως, οι προηγούμενες επιλογές αποδεικνύουν ότι ο αγώνας του ΔΣΕ, τον οποίο καθοδήγησε το ΚΚΕ και αποτέλεσε κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στην Ελλάδα, είχε εσωτερικές αιτίες και βαθιές ρίζες στη θέληση μεγάλου τμήματος του ελληνικού λαού. Αποτέλεσε αναγκαία απάντηση των εργατικών - λαϊκών δυνάμεων στην οργιάζουσα αστική τρομοκρατία, που είχε προκαλέσει χιλιάδες δολοφονημένους, φυλακισμένους, κακοποιημένους, βιασμένες γυναίκες, στημένες αποφάσεις κακουργιοδικείων και άλλων δικαστηρίων σε βάρος αγωνιστών που πολέμησαν τους κατακτητές.
Εξάλλου, Ομάδες Ενοπλων Καταδιωκόμενων Αγωνιστών δημιουργήθηκαν πριν την απόφαση του ΚΚΕ για ένοπλη πάλη σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, ακόμα και στα νησιά της, ενώ στις συνθήκες της αστικής τρομοκρατίας χιλιάδες ήταν εκείνοι που ήθελαν να καταταγούν στον ΔΣΕ. Χιλιάδες ήταν και εκείνοι που δεν πήραν έγκαιρα το όπλο στο χέρι, με αποτέλεσμα να πιαστούν και να εξοριστούν ή να φυλακιστούν σε δεκάδες τόπους εξορίας και κράτησης σε όλη τη χώρα.
Ετσι κι αλλιώς, πάει πολύ για όσους συναθροίζονται σε τελετές μνήμης των Ταγμάτων Ασφαλείας να μιλούν για εξωτερικές παρεμβάσεις.
2. Οσοι συγγραφείς άρθρων κρατούν σχετικές αποστάσεις από τις απόψεις των ακροδεξιών, ισχυρίζονται ότι τα έγγραφα αποκάλυψαν την ενίσχυση του ΔΣΕ εκ μέρους της ΕΣΣΔ. Μόνο ο καθηγητής Νίκος Μαραντζίδης ήταν πιο συγκρατημένος, υποστηρίζοντας ότι αυτό ήταν γνωστό στους κύκλους των ιστορικών και ότι τα έγγραφα αποδεικνύουν τη σοβιετική εποπτεία στον ελληνικό Εμφύλιο που «το ΚΚΕ προσπαθεί συστηματικά να υποβαθμίσει».
Μόνο που η συγκεκριμένη βοήθεια είναι γνωστή εδώ και χρόνια. Ενδεικτικά, μία από τις επιστολές [αυτή του Νίκου Ζαχαριάδη και του Μάρκου Βαφειάδη προς το ΚΚΡ (μπ.), με ημερομηνία 7.7.1948] έχει παρατεθεί ως πηγή στο Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1918-1949, τόμ. Β2 (εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018), ενώ στο ίδιο βιβλίο παρατίθεται ολόκληρη η αντίστοιχη επιστολή προς την ΚΕ του Κόμματος Εργασίας Αλβανίας7, που λίγο έως πολύ θέτει τα ίδια ζητήματα. Αλλά και νωρίτερα η βοήθεια της ΕΣΣΔ και των χωρών της σοσιαλιστικής οικοδόμησης είχε επισημανθεί επανειλημμένα από στελέχη του ΔΣΕ.8
Η δράση του ΔΣΕ μπορεί να ενισχύθηκε από αυτήν τη βοήθεια, αλλά δεν στηρίχτηκε αποκλειστικά σε αυτή (όπως αφήνουν να εννοηθεί οι συγγραφείς, που «κλείνουν το μάτι» στις θεωρίες περί ξενοκίνητου ΚΚΕ). Αυτό αποδεικνύει το γεγονός ότι η τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ απλώθηκε σε όλη την Ελλάδα, δηλαδή και σε περιοχές που ενισχύθηκαν ελάχιστα από την εξωτερική βοήθεια (όπως στην Πελοπόννησο), ή δεν δέχτηκαν καμιά βοήθεια, όπως στην Κρήτη και τα υπόλοιπα νησιά.
Κύρια δύναμη στήριξης του αγώνα του ΔΣΕ ήταν οι εργατικές - λαϊκές μάζες και ο οπλισμός τους από την πάλη τους ενάντια στις κατοχικές δυνάμεις και τους συνεργάτες τους. Η τραγική, μα και ηρωική πορεία, τον Φλεβάρη του 1948, των χιλίων άοπλων που πέρασαν άπειρα εμπόδια, έπεσαν σε ενέδρες, περπάτησαν μερόνυχτα με πολλές απώλειες, νηστικοί, χωρίς παπούτσια για να φτάσουν στον ΔΣΕ, το αποδεικνύει. Και μόνο αυτό το γεγονός αρκεί για να αποδείξει τον ηρωισμό, την αυτοθυσία, την ανιδιοτέλεια των εργατικών - λαϊκών δυνάμεων που πάλευαν για μια δίκαιη υπόθεση.
Ο εργαζόμενος λαός στήριξε τον ΔΣΕ με όλα τα μέσα. Αυτός ήταν και ο λόγος που οι αστικές κυβερνήσεις δημιούργησαν νεκρές ζώνες, απομακρύνοντας τους κατοίκους - «αιμοδότες» του από τις περιοχές δράσης του. Παρ' όλα αυτά, στις απελευθερωμένες περιοχές με τα Λαϊκά και Επαρχιακά Συμβούλια, ο ΔΣΕ οργάνωσε την παραγωγή και ο εκεί πληθυσμός τον βοήθησε ανυπολόγιστα. Αδιάψευστο μάρτυρα αποτελούν οι φωτογραφίες του κινηματογραφικού συνεργείου του ΔΣΕ με το όργωμα, τη σπορά, τον θερισμό στην περιοχή των Πρεσπών, τα ραφτάδικα, τα σιδεράδικα, τα λαϊκά ιατρεία και ξυλουργεία9.
Ομως, οξύ ήταν το ζήτημα του εξοπλισμού του λαϊκού στρατού, εξαιτίας και του καθυστερημένου περάσματος στη γενικευμένη ένοπλη λαϊκή πάλη. Ο ΔΣΕ σωστά απευθύνθηκε διεθνώς στους ταξικούς του συμμάχους για να το επιλύσει.
Ο ΔΣΕ δεν έλαβε βοήθεια μόνο από την ΕΣΣΔ. Σε διάφορες καπιταλιστικές χώρες συγκροτήθηκαν επιτροπές αλληλεγγύης, με σκοπό να βοηθήσουν πολύπλευρα τους φυλακισμένους και εξόριστους αγωνιστές, να διαδώσουν την αλήθεια για τον αγώνα στην Ελλάδα, αλλά και να ενισχύσουν όπως μπορούσαν. Για παράδειγμα, στη Γαλλία δραστηριοποιήθηκαν διάφορες προσωπικότητες όπως ο Πωλ Ελυάρ, ο Ανρί Μπασίς και άλλοι.
Φυσικά ο ΔΣΕ στηρίχθηκε περισσότερο από τις χώρες όπου η εργατική τάξη και οι κοινωνικοί της σύμμαχοι στις συνθήκες της εξόδου από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ξεκινούσαν τη σοσιαλιστική οικοδόμηση (Αλβανία, Βουλγαρία, Γιουγκοσλαβία, Ουγγαρία, Τσεχοσλοβακία, Ρουμανία, μετέπειτα ΓΛΔ).
Η βοήθεια που έλαβε ο ΔΣΕ από την ΕΣΣΔ και τις χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης υπολειπόταν κατά πολύ από τους ποταμούς εφοδίων που απέστελναν τα καπιταλιστικά κράτη για να στεριώσουν την ντόπια εξουσία των εκμεταλλευτών, μέσα από το Δόγμα Τρούμαν, αλλά και το Σχέδιο Μάρσαλ, που στην Ελλάδα διατέθηκε κατά συντριπτική πλειοψηφία για πολεμικούς σκοπούς.
Η βοήθεια που έλαβε ο ΔΣΕ ήταν πολύ μικρότερη από αυτή που χρειαζόταν και ζητούσε. Ανέφερε χαρακτηριστικά σε επιστολή του προς το ΚΚΣΕ ο Νίκος Ζαχαριάδης στα τέλη του 1948:
«Στο Γράμμο ο ΜΦΣ (Μοναρχοφασιστικός Στρατός) έριξε 500.000 βλήματα, ενώ εμείς μόνο 3.000. Χρειάζεται αμέσως μια αλλαγή στην κατάσταση αυτή. Και αυτό μόνο με τη δική σας βοήθεια μπορούμε να το πετύχουμε. Σήμερα έχουμε πυροβολικό των πιο διάφορων και των πιο παλιών τύπων, το όλο 29 σωλήνες βασικά όλμους χωρίς βλήματα είτε με βλήματα που δεν κάνουν που τα χρησιμοποιούμε όμως κι έτσι έχουμε ζημιές σε ανθρώπους και στο υλικό από πρόωρες εκρήξεις, διαρρήξεις κ.λπ. Χρειαζόμαστε σήμερα 100 κανόνια με όλα τα εξαρτήματά τους και 5.000 εξάρια βλήματα για το καθένα. (...) Αυτές είναι οι ανάγκες μας σε πυροβολικό».10
Η παραπάνω επιστολή φανερώνει και το εξής: Η σοβιετική βοήθεια ήταν σε μικρής ισχύος όπλα (ατομικά τυφέκια, όλμοι, πάντζερ φάουστ) και δεν κάλυπτε τις ανάγκες του για βαρύ οπλισμό, ενώ στον ΔΣΕ έλειπαν και τα πυρομαχικά. Αυτό οφειλόταν και στο γεγονός ότι η ΕΣΣΔ πίστευε ότι η στήριξη προς τον ΔΣΕ θα μπορούσε να αποτελέσει αφορμή για μια επίθεση εναντίον της, όπως είπαμε. Για τον ίδιο λόγο και η ηγεσία του Κόμματος Εργασίας Αλβανίας αποφάσισε να κλείσει τα σύνορα στον ΔΣΕ.
Ομως, αυτά είναι γνωστά εδώ και πολύ καιρό.
Αυτό που δεν είναι γνωστό, είναι το πότε λένε την αλήθεια οι διάφοροι απολογητές της καπιταλιστικής εξουσίας και «κριτές» του ΚΚΕ: Οταν ισχυρίζονται ότι οι Ελληνες κομμουνιστές σκοτώνονταν για χάρη της ΕΣΣΔ, ενώ η τελευταία τους είχε πουλήσει, μοιράζοντας τον κόσμο στη Γιάλτα, ή όταν υποστηρίζουν ότι εξοπλίζονταν από την ΕΣΣΔ και εξυπηρετούσαν τα σχέδιά της;
Το σίγουρο σε όλες τις περιπτώσεις, επιδιώκουν να αποπροσανατολίσουν την εργατική τάξη και τις άλλες υπό καπιταλιστική καταπίεση λαϊκές μάζες.
1. Οι διάφοροι ακροδεξιοί του διαδικτύου, των εφημερίδων και των ιστοσελίδων βρήκαν την ευκαιρία να επαναφέρουν ξαναζεσταμένη τη μετεμφυλιακή και χυδαία αντικομμουνιστική «σούπα» περί ξενοκίνητου ΚΚΕ, που είχε σκοπό να αποσπάσει μέρος της εθνικής επικράτειας. Γι' αυτό επισημαίνουν ένα απόσπασμα της επιστολής του Νίκου Ζαχαριάδη και του Μάρκου Βαφειάδη προς την ΚΕ του ΚΚΡ (μπ.) με ημερομηνία 7.7.1948, όπου σημειώνεται:
«Οπως σας είναι γνωστό, το δικό μας σχέδιο συνοψιζόταν σε τούτο δω: Να φθείρουμε σε σημαντικό βαθμό τον μοναρχοφασισμό (σ.σ. έτσι αποκαλούσε τότε το ΚΚΕ το μετακατοχικό αστικό καθεστώς) κατά την επίθεσή του που ήταν υποχρεωμένος να κάνει ενάντια στο ΔΣΕ στη βόρεια Πίνδο για να περάσουμε την κατάλληλη στιγμή σε αντεπίθεση με τις εφεδρείες μας, που για το σκοπό αυτό κρατάμε έτοιμες με τη μίνιμουμ επιδίωξη να του αποσπάσουμε ένα σοβαρό κομμάτι από τη Βόρεια Ελλάδα, όπου να συγκεντρώσουμε και να οργανώσουμε αποδοτικά τις δυνάμεις της λέφτερης Ελλάδας για την παραπέρα εξασθένιση και ξεγύμνωμα του μοναρχοφασισμού».
Και τι καταλαβαίνουν από αυτό;
Ταυτίζοντας την καπιταλιστική εξουσία με την Ελλάδα, θεωρούν ότι το ΚΚΕ ήθελε να αποσπάσει εδάφη, γεγονός και θεωρούν ότι αυτό αποδεικνύουν τα προσφάτως αποχαρακτηρισμένα έγγραφα.
Ανθρακας ο θησαυρός!
Οπως επισημαίνεται και στο κείμενο, διαχρονικός στόχος του ΔΣΕ ήταν η απελευθέρωση εδαφών, όπου, όπως και στην περίοδο της Κατοχής, θα εγκαθίστατο η ηγεσία του εργατικού - λαϊκού κινήματος, η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση. Τα εδάφη αυτά θα αποτελούσαν το ορμητήριο για την παραπέρα ανάπτυξη της πάλης ενάντια στο αστικό καθεστώς, η οποία με βάση τις τότε επεξεργασίες του ΚΚΕ δεν αποσκοπούσε στην ανατροπή της καπιταλιστικής εξουσίας, όπως και θα έπρεπε, αλλά στο να ασκήσει πίεση για εκδημοκρατισμό.
Ο στόχος αυτός αποτελούσε τμήμα των σχεδίων «Χάλυψ Ι» και «Χάλυψ ΙΙ», που εκπονήθηκαν την άνοιξη του 1946, πριν από τη συγκρότηση του ΔΣΕ, και προέβλεπαν τη γενική εξέγερση στις περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης, με επίκεντρο τη Θεσσαλονίκη και με τη συμμετοχή και φιλοΕΑΜικών δυνάμεων που συνέχισαν να παραμένουν στο εσωτερικό του στρατεύματος (σχέδια που τελικά δεν εφαρμόστηκαν).4 Παρόμοιος ήταν ο στρατιωτικός στόχος που υιοθετήθηκε από την 3η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (Σεπτέμβρης 1947), όταν αυτή αποφάσισε να ρίξει το σύνθημα της γενικής ένοπλης πάλης5. Και φυσικά, όλα τα παραπάνω δεν είναι απόκρυφα, αλλά από καιρό δημοσιοποιημένα από το ίδιο το ΚΚΕ.
Και ποια ήταν η στάση της ΕΣΣΔ και των άλλων χωρών της σοσιαλιστικής οικοδόμησης απέναντι σε αυτά τα σχέδια;
Στις αρχές του 1946, ο Μολότοφ εκ μέρους της ΕΣΣΔ και ο Ντιμιτρόφ, ηγέτης των Βούλγαρων κομμουνιστών, τάχθηκαν ενάντια στην πρόταση του ΚΚΕ για γενίκευση της ένοπλης πάλης και πρότειναν τη συμμετοχή του ΚΚΕ στις εκλογές του Μάρτη του 1946, παρά το καθεστώς τρομοκρατίας που επικρατούσε.6 Η στάση της ΕΣΣΔ και των άλλων χωρών της σοσιαλιστικής οικοδόμησης βασίστηκε στο φόβο ότι η ενίσχυση του ΔΣΕ θα μπορούσε να αποτελέσει πρόσχημα για μια νέα ιμπεριαλιστική επίθεση εναντίον τους.
Το ΚΚΕ δεν συμμετείχε στις εκλογές του 1946, αλλά και δεν γενίκευσε την ένοπλη πάλη σε μια εποχή που οι πιθανότητες νίκης θα ήταν περισσότερες, εξαιτίας της σχετικής αποσταθεροποίησης της αστικής εξουσίας. Η επιλογή είχε να κάνει και με το γεγονός ότι συνέδεε την απόφαση της ένοπλης σύγκρουσης με την παροχή βοήθειας από τις χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.
Ομως, οι προηγούμενες επιλογές αποδεικνύουν ότι ο αγώνας του ΔΣΕ, τον οποίο καθοδήγησε το ΚΚΕ και αποτέλεσε κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στην Ελλάδα, είχε εσωτερικές αιτίες και βαθιές ρίζες στη θέληση μεγάλου τμήματος του ελληνικού λαού. Αποτέλεσε αναγκαία απάντηση των εργατικών - λαϊκών δυνάμεων στην οργιάζουσα αστική τρομοκρατία, που είχε προκαλέσει χιλιάδες δολοφονημένους, φυλακισμένους, κακοποιημένους, βιασμένες γυναίκες, στημένες αποφάσεις κακουργιοδικείων και άλλων δικαστηρίων σε βάρος αγωνιστών που πολέμησαν τους κατακτητές.
Εξάλλου, Ομάδες Ενοπλων Καταδιωκόμενων Αγωνιστών δημιουργήθηκαν πριν την απόφαση του ΚΚΕ για ένοπλη πάλη σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, ακόμα και στα νησιά της, ενώ στις συνθήκες της αστικής τρομοκρατίας χιλιάδες ήταν εκείνοι που ήθελαν να καταταγούν στον ΔΣΕ. Χιλιάδες ήταν και εκείνοι που δεν πήραν έγκαιρα το όπλο στο χέρι, με αποτέλεσμα να πιαστούν και να εξοριστούν ή να φυλακιστούν σε δεκάδες τόπους εξορίας και κράτησης σε όλη τη χώρα.
Ετσι κι αλλιώς, πάει πολύ για όσους συναθροίζονται σε τελετές μνήμης των Ταγμάτων Ασφαλείας να μιλούν για εξωτερικές παρεμβάσεις.
2. Οσοι συγγραφείς άρθρων κρατούν σχετικές αποστάσεις από τις απόψεις των ακροδεξιών, ισχυρίζονται ότι τα έγγραφα αποκάλυψαν την ενίσχυση του ΔΣΕ εκ μέρους της ΕΣΣΔ. Μόνο ο καθηγητής Νίκος Μαραντζίδης ήταν πιο συγκρατημένος, υποστηρίζοντας ότι αυτό ήταν γνωστό στους κύκλους των ιστορικών και ότι τα έγγραφα αποδεικνύουν τη σοβιετική εποπτεία στον ελληνικό Εμφύλιο που «το ΚΚΕ προσπαθεί συστηματικά να υποβαθμίσει».
Μόνο που η συγκεκριμένη βοήθεια είναι γνωστή εδώ και χρόνια. Ενδεικτικά, μία από τις επιστολές [αυτή του Νίκου Ζαχαριάδη και του Μάρκου Βαφειάδη προς το ΚΚΡ (μπ.), με ημερομηνία 7.7.1948] έχει παρατεθεί ως πηγή στο Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1918-1949, τόμ. Β2 (εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018), ενώ στο ίδιο βιβλίο παρατίθεται ολόκληρη η αντίστοιχη επιστολή προς την ΚΕ του Κόμματος Εργασίας Αλβανίας7, που λίγο έως πολύ θέτει τα ίδια ζητήματα. Αλλά και νωρίτερα η βοήθεια της ΕΣΣΔ και των χωρών της σοσιαλιστικής οικοδόμησης είχε επισημανθεί επανειλημμένα από στελέχη του ΔΣΕ.8
Η δράση του ΔΣΕ μπορεί να ενισχύθηκε από αυτήν τη βοήθεια, αλλά δεν στηρίχτηκε αποκλειστικά σε αυτή (όπως αφήνουν να εννοηθεί οι συγγραφείς, που «κλείνουν το μάτι» στις θεωρίες περί ξενοκίνητου ΚΚΕ). Αυτό αποδεικνύει το γεγονός ότι η τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ απλώθηκε σε όλη την Ελλάδα, δηλαδή και σε περιοχές που ενισχύθηκαν ελάχιστα από την εξωτερική βοήθεια (όπως στην Πελοπόννησο), ή δεν δέχτηκαν καμιά βοήθεια, όπως στην Κρήτη και τα υπόλοιπα νησιά.
Κύρια δύναμη στήριξης του αγώνα του ΔΣΕ ήταν οι εργατικές - λαϊκές μάζες και ο οπλισμός τους από την πάλη τους ενάντια στις κατοχικές δυνάμεις και τους συνεργάτες τους. Η τραγική, μα και ηρωική πορεία, τον Φλεβάρη του 1948, των χιλίων άοπλων που πέρασαν άπειρα εμπόδια, έπεσαν σε ενέδρες, περπάτησαν μερόνυχτα με πολλές απώλειες, νηστικοί, χωρίς παπούτσια για να φτάσουν στον ΔΣΕ, το αποδεικνύει. Και μόνο αυτό το γεγονός αρκεί για να αποδείξει τον ηρωισμό, την αυτοθυσία, την ανιδιοτέλεια των εργατικών - λαϊκών δυνάμεων που πάλευαν για μια δίκαιη υπόθεση.
Ο εργαζόμενος λαός στήριξε τον ΔΣΕ με όλα τα μέσα. Αυτός ήταν και ο λόγος που οι αστικές κυβερνήσεις δημιούργησαν νεκρές ζώνες, απομακρύνοντας τους κατοίκους - «αιμοδότες» του από τις περιοχές δράσης του. Παρ' όλα αυτά, στις απελευθερωμένες περιοχές με τα Λαϊκά και Επαρχιακά Συμβούλια, ο ΔΣΕ οργάνωσε την παραγωγή και ο εκεί πληθυσμός τον βοήθησε ανυπολόγιστα. Αδιάψευστο μάρτυρα αποτελούν οι φωτογραφίες του κινηματογραφικού συνεργείου του ΔΣΕ με το όργωμα, τη σπορά, τον θερισμό στην περιοχή των Πρεσπών, τα ραφτάδικα, τα σιδεράδικα, τα λαϊκά ιατρεία και ξυλουργεία9.
Ομως, οξύ ήταν το ζήτημα του εξοπλισμού του λαϊκού στρατού, εξαιτίας και του καθυστερημένου περάσματος στη γενικευμένη ένοπλη λαϊκή πάλη. Ο ΔΣΕ σωστά απευθύνθηκε διεθνώς στους ταξικούς του συμμάχους για να το επιλύσει.
Ο ΔΣΕ δεν έλαβε βοήθεια μόνο από την ΕΣΣΔ. Σε διάφορες καπιταλιστικές χώρες συγκροτήθηκαν επιτροπές αλληλεγγύης, με σκοπό να βοηθήσουν πολύπλευρα τους φυλακισμένους και εξόριστους αγωνιστές, να διαδώσουν την αλήθεια για τον αγώνα στην Ελλάδα, αλλά και να ενισχύσουν όπως μπορούσαν. Για παράδειγμα, στη Γαλλία δραστηριοποιήθηκαν διάφορες προσωπικότητες όπως ο Πωλ Ελυάρ, ο Ανρί Μπασίς και άλλοι.
Φυσικά ο ΔΣΕ στηρίχθηκε περισσότερο από τις χώρες όπου η εργατική τάξη και οι κοινωνικοί της σύμμαχοι στις συνθήκες της εξόδου από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ξεκινούσαν τη σοσιαλιστική οικοδόμηση (Αλβανία, Βουλγαρία, Γιουγκοσλαβία, Ουγγαρία, Τσεχοσλοβακία, Ρουμανία, μετέπειτα ΓΛΔ).
Η βοήθεια που έλαβε ο ΔΣΕ από την ΕΣΣΔ και τις χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης υπολειπόταν κατά πολύ από τους ποταμούς εφοδίων που απέστελναν τα καπιταλιστικά κράτη για να στεριώσουν την ντόπια εξουσία των εκμεταλλευτών, μέσα από το Δόγμα Τρούμαν, αλλά και το Σχέδιο Μάρσαλ, που στην Ελλάδα διατέθηκε κατά συντριπτική πλειοψηφία για πολεμικούς σκοπούς.
Η βοήθεια που έλαβε ο ΔΣΕ ήταν πολύ μικρότερη από αυτή που χρειαζόταν και ζητούσε. Ανέφερε χαρακτηριστικά σε επιστολή του προς το ΚΚΣΕ ο Νίκος Ζαχαριάδης στα τέλη του 1948:
«Στο Γράμμο ο ΜΦΣ (Μοναρχοφασιστικός Στρατός) έριξε 500.000 βλήματα, ενώ εμείς μόνο 3.000. Χρειάζεται αμέσως μια αλλαγή στην κατάσταση αυτή. Και αυτό μόνο με τη δική σας βοήθεια μπορούμε να το πετύχουμε. Σήμερα έχουμε πυροβολικό των πιο διάφορων και των πιο παλιών τύπων, το όλο 29 σωλήνες βασικά όλμους χωρίς βλήματα είτε με βλήματα που δεν κάνουν που τα χρησιμοποιούμε όμως κι έτσι έχουμε ζημιές σε ανθρώπους και στο υλικό από πρόωρες εκρήξεις, διαρρήξεις κ.λπ. Χρειαζόμαστε σήμερα 100 κανόνια με όλα τα εξαρτήματά τους και 5.000 εξάρια βλήματα για το καθένα. (...) Αυτές είναι οι ανάγκες μας σε πυροβολικό».10
Η παραπάνω επιστολή φανερώνει και το εξής: Η σοβιετική βοήθεια ήταν σε μικρής ισχύος όπλα (ατομικά τυφέκια, όλμοι, πάντζερ φάουστ) και δεν κάλυπτε τις ανάγκες του για βαρύ οπλισμό, ενώ στον ΔΣΕ έλειπαν και τα πυρομαχικά. Αυτό οφειλόταν και στο γεγονός ότι η ΕΣΣΔ πίστευε ότι η στήριξη προς τον ΔΣΕ θα μπορούσε να αποτελέσει αφορμή για μια επίθεση εναντίον της, όπως είπαμε. Για τον ίδιο λόγο και η ηγεσία του Κόμματος Εργασίας Αλβανίας αποφάσισε να κλείσει τα σύνορα στον ΔΣΕ.
Ομως, αυτά είναι γνωστά εδώ και πολύ καιρό.
Αυτό που δεν είναι γνωστό, είναι το πότε λένε την αλήθεια οι διάφοροι απολογητές της καπιταλιστικής εξουσίας και «κριτές» του ΚΚΕ: Οταν ισχυρίζονται ότι οι Ελληνες κομμουνιστές σκοτώνονταν για χάρη της ΕΣΣΔ, ενώ η τελευταία τους είχε πουλήσει, μοιράζοντας τον κόσμο στη Γιάλτα, ή όταν υποστηρίζουν ότι εξοπλίζονταν από την ΕΣΣΔ και εξυπηρετούσαν τα σχέδιά της;
Το σίγουρο σε όλες τις περιπτώσεις, επιδιώκουν να αποπροσανατολίσουν την εργατική τάξη και τις άλλες υπό καπιταλιστική καταπίεση λαϊκές μάζες.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Κρις Γουντχάουζ, «Το μήλο της έριδος», εκδ. «Εξάντας», Αθήνα, 1976, σελ. 12.
2. Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ (επιμ.), «Δεκέμβρης του '44. Η κρίσιμη ταξική σύγκρουση», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2014, σελ. 79-83.
3. B.Greiner - K. Steinhaus, Aufdem Wegzum 3. Weltkeieg. Amerikanische Kriegsplane gegen die UdSSR, Koln, 1980, σελ. 99-102.
4. Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1918-1949, τόμ. Β2, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 117-119.
5. Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1918-1949, τόμ. Β2, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 273-275.
6. Μήτσος Παρτσαλίδης, «Διπλή αποκατάσταση της Εθνικής Αντίστασης», εκδ. «Θεμέλιο», Αθήνα, 1978, σελ. 199, Ιορντάν Μπάεφ, «Ο εμφύλιος πόλεμος στην Ελλάδα. Διεθνείς διαστάσεις», εκδ. «Φιλίστωρ», Αθήνα, 1997 σελ. 100-102 και Γκεόργκι Ντιμιτρόφ, «Σελίδες από το απόρρητο ημερολόγιο», εκδ. «Καστανιώτης», Αθήνα, 1999, σελ. 173, όπως παρατίθενται στο Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1918-1949, τόμ. Β2, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 122-123.
7. Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1918-1949, τόμ. Β2, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 533-535.
8. Βλ. ενδεικτικά Βασίλη Γ. Μπαρτζιώτα, «Ο αγώνας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 1981, σελ. 47, 116.
9. Βλέπε Απόστολος Μουσούρης, «Φωτογραφίζοντας το ΔΣΕ»
10. Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ, Εγγραφο 536889, Δύο χειρόγραφα γράμματα του Ν. Ζαχαριάδη προς την ΚΕ του ΚΚΣΕ, σ. Στάλιν, όπως παρατίθεται στο Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1918-1949, τόμ. Β2, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 374-375.
Του
Κώστα ΣΚΟΛΑΡΙΚΟΥ*
*Ο Κ. Σκολαρίκος είναι μέλος της ΚΕ, υπεύθυνος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ
1. Κρις Γουντχάουζ, «Το μήλο της έριδος», εκδ. «Εξάντας», Αθήνα, 1976, σελ. 12.
2. Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ (επιμ.), «Δεκέμβρης του '44. Η κρίσιμη ταξική σύγκρουση», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2014, σελ. 79-83.
3. B.Greiner - K. Steinhaus, Aufdem Wegzum 3. Weltkeieg. Amerikanische Kriegsplane gegen die UdSSR, Koln, 1980, σελ. 99-102.
4. Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1918-1949, τόμ. Β2, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 117-119.
5. Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1918-1949, τόμ. Β2, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 273-275.
6. Μήτσος Παρτσαλίδης, «Διπλή αποκατάσταση της Εθνικής Αντίστασης», εκδ. «Θεμέλιο», Αθήνα, 1978, σελ. 199, Ιορντάν Μπάεφ, «Ο εμφύλιος πόλεμος στην Ελλάδα. Διεθνείς διαστάσεις», εκδ. «Φιλίστωρ», Αθήνα, 1997 σελ. 100-102 και Γκεόργκι Ντιμιτρόφ, «Σελίδες από το απόρρητο ημερολόγιο», εκδ. «Καστανιώτης», Αθήνα, 1999, σελ. 173, όπως παρατίθενται στο Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1918-1949, τόμ. Β2, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 122-123.
7. Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1918-1949, τόμ. Β2, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 533-535.
8. Βλ. ενδεικτικά Βασίλη Γ. Μπαρτζιώτα, «Ο αγώνας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 1981, σελ. 47, 116.
9. Βλέπε Απόστολος Μουσούρης, «Φωτογραφίζοντας το ΔΣΕ»
10. Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ, Εγγραφο 536889, Δύο χειρόγραφα γράμματα του Ν. Ζαχαριάδη προς την ΚΕ του ΚΚΣΕ, σ. Στάλιν, όπως παρατίθεται στο Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1918-1949, τόμ. Β2, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 374-375.
Του
Κώστα ΣΚΟΛΑΡΙΚΟΥ*
*Ο Κ. Σκολαρίκος είναι μέλος της ΚΕ, υπεύθυνος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου