Γιώργος Στάμκος
Από το 1992 η 13η Αυγούστου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Αριστερόχειρων με πρωτοβουλίας της Λέσχης Κλαμπ Αριστερόχειρων της Μεγάλης Βρετανίας. Χρόνο με τον χρόνο η ημέρα αυτή απέκτησε παγκόσμια διάσταση, έχοντας ως στόχο την ενημέρωση των αριστερόχειρων για τις προκλήσεις, αλλά και διακρίσεις, που αντιμετωπίζουν, ζώντας σ' ένα κόσμο δεξιόχειρων.
Υπάρχουν δύο βασικές αιτίες για να γεννηθεί κάποιος με αριστεροχειρία. Η μια αιτία, η μικρότερη, είναι παθολογική και οφείλεται στον τραυματισμό του αριστερού ημισφαιρίου κατά τη διάρκεια της κύησης. Αυτός ο τραυματισμός δημιουργεί συχνά στα παιδιά και προβλήματα δυσλεξίας ή υπερκινητικότητας. Η άλλη, και η πιο σημαντική, αιτία είναι γενετική. Αν και οι δύο γονείς είναι δεξιόχειρες τότε τα παιδιά τους έχουν 9% πιθανότητες να γεννηθούν αριστερόχειρα. Αν και οι δυο γονείς είναι αριστερόχειρες οι πιθανότητες να γεννηθεί ένα αριστερόχειρο παιδί ανεβαίνει στο 26%, ενώ ένα παιδί που θα γεννηθεί από έναν δεξιόχειρα κι έναν αριστερόχειρα γονέα έχει 19% πιθανότητες να βγει αριστερόχειρο. Ο Δρ McManus, του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, θεωρεί πως υπάρχει ένα γονίδιο, που ευθύνεται για τη χρήση του δεξιού χεριού κι ένα ακόμη γονίδιο που, αν κληρονομηθεί, έχει 50% πιθανότητες να προκαλέσει αριστεροχειρία.
Σήμερα υπάρχουν και πιο εξεζητημένες θεωρίες για τη δημιουργία αριστεροχειρίας. Σύμφωνα με μια από αυτές η αριστεροχειρία οφείλεται στους υπερήχους. Σουηδοί επιστήμονες υποστηρίζουν πως οι εξετάσεις με υπέρηχο μπορούν να αναστατώσουν την κανονική ανάπτυξη του εγκεφάλου στα αγέννητα μωρά, προκαλώντας αριστεροχειρία. Η ιατρική ομάδα της Helle Kieler από τη Στοκχόλμη μελέτησε 7.000 παιδιά (γεννημένα από το 1973 ως το 1978), που είχαν δεχθεί υπερηχογράφημα, και 170.000 παιδιά που δεν δέχθηκαν. Το συμπέρασμα της έρευνας ήταν πως το 32%, απ’ όσους δέχθηκαν ως έμβρυα υπερηχογράφημα, έγιναν αριστερόχειρες. Μια άλλη θεωρία εξηγεί την αύξηση της αριστεροχειρίας στην όλο και μεγαλύτερη ηλικία που οι σημερινές γυναίκες γεννάνε παιδιά. Έχει υπολογιστεί πως οι γυναίκες ηλικίας άνω των 30 ετών έχουν 25% περισσότερες πιθανότητες να γεννήσουν αριστερόχειρα παιδιά. Έτσι, καθώς οι γυναίκες γεννάνε πλέον σε όλο και μεγαλύτερες ηλικίες, οι αριστερόχειρες στον κόσμο αναμένεται να αυξηθούν στα επόμενα χρόνια.
Από την άλλη, μια νέα έρευνα για τον καρκίνο του μαστού, που δημοσιεύτηκε στο British Medical Journal αποκάλυψε, έπειτα από εξέταση 12.000 γυναικών που γεννήθηκαν από το 1932 μέχρι το 1941, ότι οι αριστερόχειρες γυναίκες είναι διπλά εκτεθειμένες στον καρκίνο του μαστού πριν την εμμηνόπαυση, σε σχέση με τις δεξιόχειρες. Προηγούμενη έρευνα είχε δείξει ότι περισσότερες ορμόνες κατά τη διάρκεια της κύησης αποτελούσαν παράγοντα για την χρήση του αριστερού χεριού. Μια ανάλογη έρευνα υποστηρίζει πως ο μέσος όρος ζωής των αριστερόχειρων είναι κατά μερικούς μήνες μικρότερος απ’ αυτόν των δεξιόχειρων.
Σύμφωνα με κάποιους, πιο ακριβείς, υπολογισμούς οι αριστερόχειρες αποτελούν σήμερα το 13% του παγκόσμιου πληθυσμού, δηλαδή είναι περίπου ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη «μειονότητα» του πλανήτη! Μια «μειονότητα» που συνεχίζει όμως να καταπιέζεται.
Σε όλες τις κοινωνίες και σε όλους τους πολιτισμούς η αριστεροχειρία ήταν στιγματισμένη και δαιμονοποιημένη. Πουθενά όμως η αριστεροχειρία δεν αντιμετωπίστηκε τόσο σκληρά όσο στην αρχαία Ρώμη. Οι Ρωμαίοι αρχικά θεωρούσαν το αριστερό χέρι ως τυχερή πλευρά και το χρησιμοποιούσαν στην οιωνοσκοπία. Ωστόσο άλλαξαν αργότερα συμπεριφορά, επηρεασμένοι από τις συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων, και ευνόησαν τη δεξιά πλευρά. Στην πρώτη περίοδο της ρωμαϊκής ιστορίας οι άνδρες φορούσαν απλούς χιτώνες που είχαν μια τσέπη (sinus) στην αριστερή τους πλευρά. Έτσι η πλευρά αυτή πήρε το λατινικό όνομα sinister, μια λέξη που κατέληξε στα σημερινά αγγλικά να σημαίνει όχι μόνο Αριστερά, αλλά και το κακό, το μαγικό, το παράξενο και το εγκληματικό!
Οι Ρωμαίοι ήταν φανατικοί αντι-αριστερόχειρες και οι πιο μιλιταριστικά δεξιόχειρες άνθρωποι στην Ιστορία. Ήταν αυτοί που εφήυραν τη δεξιά χειραψία και τον “φασιστικό” χαιρετισμό. Μολονότι ο Ιούλιος Καίσαρας ήταν αριστερόχειρας ήταν αυτός που διέταξε όλους τους Ρωμαίους υπηκόους του να υιοθετήσουν τη δεξιόχειρη χειραψία. Ίσως αυτό να οφείλονταν στην επιθυμία των μιλιταριστών Ρωμαίων να αποδείξουν πως «δεν κρατούσαν όπλο» με το δεξί τους χέρι είτε πρόκειται για φίλους είτε για εχθρούς. Επρόκειτο δηλαδή για μια χειρονομία εμπιστοσύνης.
Οι Χριστιανοί υιοθέτησαν με τη σειρά τους το «αντι-αριστερό μένος» των Ρωμαίων διωκτών τους, πολύ καιρό πριν ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος μιλήσει για τη «Δεξιά του Κυρίου», κατά τη διάρκεια των τελευταίων εκλογών. Κάποτε οι αριστερόχειρες κατηγορούνταν ακόμη και για «υπηρέτες του Διαβόλου» και ήταν τα εύκολα θύματα της Ιεράς Εξέτασης. Αρκούσε να φάνε με το αριστερό χέρι ή να περπατήσουν από τα δεξιά προς τα αριστερά γύρω από ένα σπίτι για να τους κατηγορήσουν για Μαύρη Μαγεία και να τους ρίξουν στην πυρά. Εξυπακούεται πως ο Διάβολος ήταν πάντα αριστερόχειρας, ενώ οι «καλοί Χριστιανοί» κάθονταν στον Παράδεισο πάντα στα δεξιά του Κυρίου. Η Βίβλος περιέχει πάνω από 100 ευνοϊκές αναφορές στο δεξί χέρι και 25 δυσμενείς αναφορές στο αριστερό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η παραβολή με τους αμνούς και τα ερίφια. Οι αμνοί (πρόβατα) κάθονται στη δεξιά πλευρά του Κυρίου, ενώ τα ερίφια (κατσίκια) στην αριστερή. Αυτοί που βρίσκονται στη δεξιά πλευρά κληρονομούν το βασίλειο των Ουρανών, ενώ εκείνοι που βρίσκονται στην αριστερή πλευρά ετοιμάζονται να αναχωρήσουν για τα πυρωμένα τάρταρα της κόλασης…
Οι χριστιανικές τελετές γίνονται πάντα με το δεξί χέρι. Αν ευλογούσε κάποιος με το αριστερό χέρι αυτό σήμαινε την υποταγή του στο Σατανά. Ποτέ στην ιστορία δεν υπήρξε ένας αριστερόχειρας Πάπας.
Για χιλιάδες χρόνια ο Διάβολος είχε συνδεθεί με το αριστερό χέρι και απεικονίζεται πάντοτε ως αριστερόχειρας. Τον 17ο αιώνα θεωρήθηκε πως ο Διάβολος βάφτιζε τους οπαδούς του με το αριστερό του χέρι και υπάρχουν από τότε πολλές δεισιδαιμονίες που αναφέρονται στην «αριστερή πλευρά» ή στο «αριστερό μονοπάτι» που συνδέεται πάντα με το κακό. Για παράδειγμα, στη Γαλλία υποστηρίχτηκε πως οι μάγισσες χαιρετούσαν τον Σατανά με το αριστερό τους χέρι. Επίσης πιστεύεται πως μπορούμε να δούμε τα φαντάσματα μόνο εάν κοιτάζουμε πέρα από τον αριστερό ώμο μας και ότι ο Διάβολος κρύβεται πίσω από τον αριστερό μας ώμο. Τα κακά πνεύματα κρύβονται πάντα πίσω από τον αριστερό ώμο, γι’ αυτό και ο καλύτερος τρόπος για να κρατήσει κάποιος μακριά ήταν να ρίξει αλάτι στον αριστερό του ώμο! Τέλος η Ζαν Ντ’ Αρκ (Ιωάννα της Φλωρίνης), που ρίχτηκε στην πυρά το 1431 με την κατηγορία πως ήταν αιρετική, δεν ήταν απαραιτήτως αριστερόχειρας, αλλά μάλλον απεικονίστηκε μ’ αυτόν τον τρόπο για να φανεί κακή.
Στο μουσουλμανικό κόσμο υπάρχει επίσης μια ξεκάθαρη προτίμηση προς το δεξί χέρι, τα δάκτυλα του οποίου χρησιμοποιούνται και σαν πιρούνια. Το αριστερό, επειδή χρησιμοποιείται για τις ανάγκες της υγιεινής (π.χ. σκούπισμα του πρωκτού μετά την αφόδευση σε μια εποχή που δεν είχαν ακόμη ανακαλυφθεί τα χαρτιά υγείας), θεωρείται «βρώμικο».
Ακόμη και στο Βουδισμό η δεξιά πλευρά του δρόμου θεωρείται «δρόμος της φώτισης», ο δρόμος του Βούδα. Στα ταντρικά κείμενα το δεξί θεωρείται πάντα αρσενικό, καλό, ιερό και φωτισμένο, ενώ το αριστερό θηλυκό, κακό, ανίερο, και σκοτεινό…
Στα γαλλικά η λέξη γκος (Gauche) δεν σημαίνει μόνο αριστερά, αλλά και «αδέξιος» δηλαδή ανίκανος, ενώ στα αραβικά η λέξη σαμάλ δεν σημαίνει μόνον αριστερός, αλλά και «ακάθαρτος». Στην Ισπανία αν θέλουν να πουν πως κάποιος είναι έξυπνος, λένε «νο σερ θούρντο», που σημαίνει «δεν είναι αριστερόχειρας».
Υπάρχουν τέλος αρκετές χώρες στον κόσμο που ο χαιρετισμός με το αριστερό χέρι εκλαμβάνεται ως προσβολή. Στην Ελλάδα μάλιστα αν κάνεις το λάθος και μουτζώσεις κάποιον με την αριστερή παλάμη αυτό θεωρείται πολύ σοβαρή προσβολή και είναι αφορμή καυγάδων. Ακόμη και σήμερα οτιδήποτε αριστερόστροφο συνεχίζει να θεωρείται ατυχία ή γουρσουζιά. Ακόμη και στο μετα-βιομηχανικό μας κόσμο οι άνθρωποι αποφεύγουν να μπαίνουν στο σπίτι τους με το «κακό» αριστερό πόδι και προτιμούν πάντα με το δεξί για να φέρουν «γούρι».
Οι δεισιδαιμονίες γύρω από την κακή χρήση του αριστερού χεριού ακόμη και σήμερα οργιάζουν. Αν, όταν ξυπνήσει κάποιος, κατέβει με το αριστερό πόδι από το κρεβάτι, πιστεύει πως θα έχει μια κακή μέρα. Ένα χτύπημα στο δεξί αυτί σημαίνει ότι κάποιος σας εγκωμιάζει. Στο αριστερό αυτί όμως σημαίνει ότι κάποιος σας βρίζει ή συκοφαντεί.
Τα δακτυλίδια του γάμου φοριούνται πάντα στο αριστερό χέρι γιατί πιστεύεται πως αποτρέπουν το κακό. Δεν είναι τυχαίο πως το τέταρτο δάχτυλο του αριστερού επιλέχτηκε, γύρω στο 300 π.χ., για να είναι το δάκτυλο όπου θα έμπαινε το δακτυλίδι του γάμου, καθώς εκείνη την εποχή πίστευαν πως αυτό το δάκτυλο συνδέονταν άμεσα με την καρδιά!
Αν ακούσει κανείς τον ήχο ενός κούκου από το δεξί του αυτί, τότε θα έχει μια τυχερή χρονιά. Στην αντίθετη περίπτωση θα έχει μια άσχημη χρονία. Τα καλά ταξίδια πρέπει να ξεκινούν πάντα με το δεξί πόδι. Τέλος θεωρείται κακή τύχη το να προσφέρει κάποιος με το αριστερό του χέρι το ποτό σ’ έναν άλλο. Σε ελάχιστες περιπτώσεις υπάρχουν δεισιδαιμονίες που θεωρούν καλή τύχη τη χρήση του αριστερού χεριού.
Όλες αυτές οι αντι-αριστερόχειρες δεισιδαιμονίες ήταν αναπόφευκτο να περάσουν και στο πολιτικό πεδίο. Στο κοινοβούλιο της Γαλλίας πριν από την Γαλλική Επανάσταση, οι αριστοκράτες κάθονταν πάντα στη δεξιά πλευρά του βασιλιά, ενώ οι πλούσιοι χωρίς ευγενική καταγωγή κάθονταν στην αριστερή. Έτσι η δεξιά πλευρά συνδέθηκε με την κρατούσα κοινωνική τάξη, ενώ η αριστερή πλευρά με τα ανατρεπτικά στοιχεία που ήθελαν να την αλλάξουν. Αυτό καθιερώθηκε σε όλα τα κοινοβούλια κι από τότε τα συντηρητικά κόμματα κάθονται πάντα στα δεξιά έδρανα και τα προοδευτικά στα αριστερά. Έτσι προήλθε η πολιτική ονομασία Δεξιά και Αριστερά...
Στο αντίθετο άκρο με την Ιαπωνία, όπου ουσιαστικά η αριστεροχειρία ήταν παραδοσιακά απαγορευμένη (και λόγος για να χωρίσει κανείς τη σύζυγό του), βρίσκονται οι ΗΠΑ, όπου η αριστεροχειρία όχι μόνο δεν ήταν απαγορευμένη, αλλά υπάρχουν στην εποχή μας και αλυσίδες ειδικών καταστημάτων με προϊόντα ειδικά για αριστερόχειρες, εφόσον είναι γνωστό πως πάνω από 2.500 αριστερόχειρες σκοτώνονται κάθε χρόνο από τη χρήση προϊόντων που είναι κατάλληλα για δεξιόχειρες!
Ανάμεσα στους προέδρους των ΗΠΑ υπάρχει ένας ασυνήθιστος αριθμός αριστερόχειρων, σχεδόν ο ένας στους τρεις. Δεν είναι γνωστό ποιο ρόλο έπαιξε η προτίμησή τους για χρήση του αριστερού τους χεριού στην επιτυχία τους ή αν κατάφεραν να φτάσουν μέχρι εκεί λόγω αυτής τους της ιδιαιτερότητας. Γνωστοί Αμερικανοί Πρόεδροι που ήταν αριστερόχειρες ήταν ο Τόμας Τζέφερσον, ο Χάρι Τρούμαν, ο Τζον Φ. Κένεντι, ο Ρόναλντ Ρίγκαν κ.α. Ωστόσο, στις εκλογές του 1992, και οι τρεις προεδρικοί υποψήφιοι δεν ήταν δεξιόχειρες. Τόσο ο πατέρας Τζορτζ Μπους, όσο και ο Μπίλ Κλίντον, αλλά και ο ανεξάρτητος υποψήφιος Ρος Πέροτ, ήταν αριστερόχειρες!
Οι αριστερόχειρες φαίνεται πως έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και συγκεκριμένα είναι πιο ανεξάρτητοι, έξυπνοι και επίμονοι. Στη Mensa, στη λέσχη των ανθρώπων με τον υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης, το 20% των μελών της είναι αριστερόχειρες (δύο φορές πάνω από το μέσο όρο).Το παράδοξο είναι πως δεν υπάρχουν πολλοί διάσημοι συγγραφείς ανάμεσα στους αριστερόχειρες, κάτι που ίσως οφείλεται στο γεγονός πως το αριστερό ημισφαίριο που ελέγχει το δεξί χέρι, ελέγχει και τη λειτουργία του λόγου. Αντίθετα το δεξί ημισφαίριο, που ελέγχει το αριστερό χέρι, ελέγχει και την αντίληψη του χώρου και του ρυθμού, γι’ αυτό και υπάρχουν πολλοί αριστερόχειρες που υπήρξαν διάσημοι ζωγράφοι και μουσικοί.
Γενικώς υπάρχουν πολλές παρανοήσεις σχετικά με τους αριστερόχειρες. Για παράδειγμα οι πόρτες των ντουλαπιών, των πλυντηρίων και των ψυγείων ανοίγουν συνήθως από το αριστερά. Αυτό όμως δεν ευνοεί τους αριστερόχειρες, αλλά τους δεξιόχειρες, που έχουν το καλύτερο χέρι τους ελεύθερο για την εκτέλεση οποιασδήποτε εργασίας.
Η αλήθεια είναι πως οι δεξιόχειρες και οι αριστερόχειρες βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά. Σύμφωνα με το περιοδικό Nature Neuroscience δεξιόχειρες και αριστερόχειρες, φαινόμαστε σαν να παρατηρούμε ο ένας τον άλλον από διαφορετικές πλευρές της επιφάνειας ενός καθρέπτη. Οι ψυχολόγοι έχουν ανακαλύψει ότι οι δεξιόχειρες και οι αριστερόχειρες χρησιμοποιούν διαφορετικά μέρη του εγκεφάλου τους για να παρατηρούν τον κόσμο. Ερευνητές, έπειτα από μελέτες στο Πανεπιστημίου του Μπίρμιχαμ, απέδειξαν ότι οι δύο αυτές ομάδες χρησιμοποίησαν αντίθετες πλευρές του εγκεφάλου για να κοιτάξουν στην ίδια εικόνα και στις λεπτομέρειές της. Χρησιμοποιώντας μια τεχνική χάρη στην οποία διασπάται, προσωρινά, η δραστηριότητα του εγκεφάλου, κατάφεραν να επαληθεύσουν ότι οι δεξιόχειρες χρησιμοποίησαν το δεξί τους ημισφαίριο για να εστιάσουν σε ολόκληρη την εικόνα και το αριστερό ημισφαίριο για να εστιάσουν σε ένα μέρος της εικόνας. Όμως, αυτή, η ίδια λειτουργία ήταν αντίστροφη στους αριστερόχειρες! Έτσι κατέληξαν στο συμπέρασμα πως όχι μόνο η λειτουργία της γλώσσας μας αλλά, και τρόπος με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο μπορεί να εξαρτάται από το ποιο είναι το κυρίαρχο χέρι μας.
Τελικά το τι είμαστε είναι προϊόν της νευροχημείας μας ή των επιλογών μας; Σήμερα μπορεί το αριστερό χέρι να έχει απενοχοποιηθεί, αλλά πολλές προκαταλήψεις εξακολουθούν να παραμένουν. Οι αριστερόχειρες συνεχίζουν να πιέζονται από τη δεξιόχειρη πλειοψηφία για να μην παρεκκλίνουν. Ωστόσο η καταπιεσμένη οργή και η ενοχή είναι ένας εκρηκτικός συνδυασμός, που οδηγεί στην επανάσταση. Μήπως γι’ αυτό και οι αριστερόχειρες ηγούνται συχνά επαναστάσεων και ανατροπών;
ΗΓΕΤΕΣ & ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ
• Μέγας Αλέξανδρος
• Ραμσής ΙΙ
• Ιούλιος Καίσαρας
• Καρλομάγνος
• Ναπολέων Βοναπάρτης
• Μαχάτμα Γκάντι
• Ότο Βίσμαρκ
• Ουίνστον Τσόρτσιλ
• Βενιαμίν Φρανγκλίνος
• Τόμας Τζέφερσον
• Τζον Φ. Κένεντι
• Ρόναλντ Ρίγκαν
• Τζορτζ Μπους (ο πρεσβύτερος)
• Μπιλ Κλίντον
• Φιντέλ Κάστρο
ΖΩΓΡΑΦΟΙ
• Λεονάρντο Ντα Βίντσι
• Μιχαελάντζελο
• Πάμπλο Πικάσο
• Ραφαέλ
ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ
• Αριστοτέλης
• Νίτσε
ΜΟΥΣΙΚΟΙ
• Μπετόβεν
• Μότσαρντ
• Μπαχ
• Μπομπ Ντίλαν
• Τζίμυ Χέντριξ
• Άνι Λένοξ
• Ίγκι Ποπ
• Ντέιβιντ Μπάουι
• Ντέιβιντ Μπερν (Talking Heads)
• Φιλ Κόλινς
• Στινγκ
• Πολ Μακάρντεϊ (The Beatles)
• Τζορτζ Μάικλ
ΗΘΟΠΟΙΟΙ
• Τσάρλι Τσάπλιν
• Γκρέτα Γκάρμπο
• Μέρλιν Μονρό
• Ρόμπερτ Ντε Νίρο
• Ρόμπερτ Ρέντφροντ
• Φέι Ντάναγουεϊ
• Κιάνου Ρηβς
• Γκάρι Όλντμαν
• Μπρους Γουίλις
• Ντέμι Μουρ
• Τομ Κρουζ
• Νικόλ Κίντμαν
• Τζούλια Ρόμπερτς
• Αντζελίνα Τζολί
• Ματ Ντίλον
• Τζούλιαν Μουρ
• Στηβ ΜακΚουίν
• Πίτερ Ουστίνοφ
• Τέλης Σαβάλλας
ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
• Γκαίτε
• Μαρκ Τουέν
• Χανς Κρίστιαν Άντερσεν
• Κάφκα
• Χ. Τζ. Γουέλς
• Μάρσαλ ΜακΛούαν
• Ντάγκλας Άνταμς
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ
• Άλμπερτ Άινσταϊν
• Ισαάκ Νεύτωνας
• Μαρί Κιουρί
• Αλέν Τουρέν
ΑΛΛΟΙ
• Μπιλ Γκέιτς
• Τζον Ροκφέλερ
• Γιούρι Γκέλερ
• Ζαν Πολ Γκοτιέ
• Τζέιμς Κάμερον
• Ζαν Ντ’ Αρκ
• Μπούφαλο Μπιλ
• Τζακ ο Αντεροβγάλτης
*Ο Γιώργος Στάμκος είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος.
Πηγή: tvxs.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
Από το 1992 η 13η Αυγούστου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Αριστερόχειρων με πρωτοβουλίας της Λέσχης Κλαμπ Αριστερόχειρων της Μεγάλης Βρετανίας. Χρόνο με τον χρόνο η ημέρα αυτή απέκτησε παγκόσμια διάσταση, έχοντας ως στόχο την ενημέρωση των αριστερόχειρων για τις προκλήσεις, αλλά και διακρίσεις, που αντιμετωπίζουν, ζώντας σ' ένα κόσμο δεξιόχειρων.
Που οφείλεται η αριστεροχειρία;
Υπάρχουν δύο βασικές αιτίες για να γεννηθεί κάποιος με αριστεροχειρία. Η μια αιτία, η μικρότερη, είναι παθολογική και οφείλεται στον τραυματισμό του αριστερού ημισφαιρίου κατά τη διάρκεια της κύησης. Αυτός ο τραυματισμός δημιουργεί συχνά στα παιδιά και προβλήματα δυσλεξίας ή υπερκινητικότητας. Η άλλη, και η πιο σημαντική, αιτία είναι γενετική. Αν και οι δύο γονείς είναι δεξιόχειρες τότε τα παιδιά τους έχουν 9% πιθανότητες να γεννηθούν αριστερόχειρα. Αν και οι δυο γονείς είναι αριστερόχειρες οι πιθανότητες να γεννηθεί ένα αριστερόχειρο παιδί ανεβαίνει στο 26%, ενώ ένα παιδί που θα γεννηθεί από έναν δεξιόχειρα κι έναν αριστερόχειρα γονέα έχει 19% πιθανότητες να βγει αριστερόχειρο. Ο Δρ McManus, του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, θεωρεί πως υπάρχει ένα γονίδιο, που ευθύνεται για τη χρήση του δεξιού χεριού κι ένα ακόμη γονίδιο που, αν κληρονομηθεί, έχει 50% πιθανότητες να προκαλέσει αριστεροχειρία.
Σήμερα υπάρχουν και πιο εξεζητημένες θεωρίες για τη δημιουργία αριστεροχειρίας. Σύμφωνα με μια από αυτές η αριστεροχειρία οφείλεται στους υπερήχους. Σουηδοί επιστήμονες υποστηρίζουν πως οι εξετάσεις με υπέρηχο μπορούν να αναστατώσουν την κανονική ανάπτυξη του εγκεφάλου στα αγέννητα μωρά, προκαλώντας αριστεροχειρία. Η ιατρική ομάδα της Helle Kieler από τη Στοκχόλμη μελέτησε 7.000 παιδιά (γεννημένα από το 1973 ως το 1978), που είχαν δεχθεί υπερηχογράφημα, και 170.000 παιδιά που δεν δέχθηκαν. Το συμπέρασμα της έρευνας ήταν πως το 32%, απ’ όσους δέχθηκαν ως έμβρυα υπερηχογράφημα, έγιναν αριστερόχειρες. Μια άλλη θεωρία εξηγεί την αύξηση της αριστεροχειρίας στην όλο και μεγαλύτερη ηλικία που οι σημερινές γυναίκες γεννάνε παιδιά. Έχει υπολογιστεί πως οι γυναίκες ηλικίας άνω των 30 ετών έχουν 25% περισσότερες πιθανότητες να γεννήσουν αριστερόχειρα παιδιά. Έτσι, καθώς οι γυναίκες γεννάνε πλέον σε όλο και μεγαλύτερες ηλικίες, οι αριστερόχειρες στον κόσμο αναμένεται να αυξηθούν στα επόμενα χρόνια.
Από την άλλη, μια νέα έρευνα για τον καρκίνο του μαστού, που δημοσιεύτηκε στο British Medical Journal αποκάλυψε, έπειτα από εξέταση 12.000 γυναικών που γεννήθηκαν από το 1932 μέχρι το 1941, ότι οι αριστερόχειρες γυναίκες είναι διπλά εκτεθειμένες στον καρκίνο του μαστού πριν την εμμηνόπαυση, σε σχέση με τις δεξιόχειρες. Προηγούμενη έρευνα είχε δείξει ότι περισσότερες ορμόνες κατά τη διάρκεια της κύησης αποτελούσαν παράγοντα για την χρήση του αριστερού χεριού. Μια ανάλογη έρευνα υποστηρίζει πως ο μέσος όρος ζωής των αριστερόχειρων είναι κατά μερικούς μήνες μικρότερος απ’ αυτόν των δεξιόχειρων.
Σύμφωνα με κάποιους, πιο ακριβείς, υπολογισμούς οι αριστερόχειρες αποτελούν σήμερα το 13% του παγκόσμιου πληθυσμού, δηλαδή είναι περίπου ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη «μειονότητα» του πλανήτη! Μια «μειονότητα» που συνεχίζει όμως να καταπιέζεται.
Αντι-αριστερόχειρες Ρωμαίοι
Σε όλες τις κοινωνίες και σε όλους τους πολιτισμούς η αριστεροχειρία ήταν στιγματισμένη και δαιμονοποιημένη. Πουθενά όμως η αριστεροχειρία δεν αντιμετωπίστηκε τόσο σκληρά όσο στην αρχαία Ρώμη. Οι Ρωμαίοι αρχικά θεωρούσαν το αριστερό χέρι ως τυχερή πλευρά και το χρησιμοποιούσαν στην οιωνοσκοπία. Ωστόσο άλλαξαν αργότερα συμπεριφορά, επηρεασμένοι από τις συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων, και ευνόησαν τη δεξιά πλευρά. Στην πρώτη περίοδο της ρωμαϊκής ιστορίας οι άνδρες φορούσαν απλούς χιτώνες που είχαν μια τσέπη (sinus) στην αριστερή τους πλευρά. Έτσι η πλευρά αυτή πήρε το λατινικό όνομα sinister, μια λέξη που κατέληξε στα σημερινά αγγλικά να σημαίνει όχι μόνο Αριστερά, αλλά και το κακό, το μαγικό, το παράξενο και το εγκληματικό!
Οι Ρωμαίοι ήταν φανατικοί αντι-αριστερόχειρες και οι πιο μιλιταριστικά δεξιόχειρες άνθρωποι στην Ιστορία. Ήταν αυτοί που εφήυραν τη δεξιά χειραψία και τον “φασιστικό” χαιρετισμό. Μολονότι ο Ιούλιος Καίσαρας ήταν αριστερόχειρας ήταν αυτός που διέταξε όλους τους Ρωμαίους υπηκόους του να υιοθετήσουν τη δεξιόχειρη χειραψία. Ίσως αυτό να οφείλονταν στην επιθυμία των μιλιταριστών Ρωμαίων να αποδείξουν πως «δεν κρατούσαν όπλο» με το δεξί τους χέρι είτε πρόκειται για φίλους είτε για εχθρούς. Επρόκειτο δηλαδή για μια χειρονομία εμπιστοσύνης.
Ο Διάβολος είναι αριστερόχειρας: η δαιμονοποίηση της αριστεροχειρίας απο το Χριστιανισμό
Οι Χριστιανοί υιοθέτησαν με τη σειρά τους το «αντι-αριστερό μένος» των Ρωμαίων διωκτών τους, πολύ καιρό πριν ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος μιλήσει για τη «Δεξιά του Κυρίου», κατά τη διάρκεια των τελευταίων εκλογών. Κάποτε οι αριστερόχειρες κατηγορούνταν ακόμη και για «υπηρέτες του Διαβόλου» και ήταν τα εύκολα θύματα της Ιεράς Εξέτασης. Αρκούσε να φάνε με το αριστερό χέρι ή να περπατήσουν από τα δεξιά προς τα αριστερά γύρω από ένα σπίτι για να τους κατηγορήσουν για Μαύρη Μαγεία και να τους ρίξουν στην πυρά. Εξυπακούεται πως ο Διάβολος ήταν πάντα αριστερόχειρας, ενώ οι «καλοί Χριστιανοί» κάθονταν στον Παράδεισο πάντα στα δεξιά του Κυρίου. Η Βίβλος περιέχει πάνω από 100 ευνοϊκές αναφορές στο δεξί χέρι και 25 δυσμενείς αναφορές στο αριστερό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η παραβολή με τους αμνούς και τα ερίφια. Οι αμνοί (πρόβατα) κάθονται στη δεξιά πλευρά του Κυρίου, ενώ τα ερίφια (κατσίκια) στην αριστερή. Αυτοί που βρίσκονται στη δεξιά πλευρά κληρονομούν το βασίλειο των Ουρανών, ενώ εκείνοι που βρίσκονται στην αριστερή πλευρά ετοιμάζονται να αναχωρήσουν για τα πυρωμένα τάρταρα της κόλασης…
Οι χριστιανικές τελετές γίνονται πάντα με το δεξί χέρι. Αν ευλογούσε κάποιος με το αριστερό χέρι αυτό σήμαινε την υποταγή του στο Σατανά. Ποτέ στην ιστορία δεν υπήρξε ένας αριστερόχειρας Πάπας.
Για χιλιάδες χρόνια ο Διάβολος είχε συνδεθεί με το αριστερό χέρι και απεικονίζεται πάντοτε ως αριστερόχειρας. Τον 17ο αιώνα θεωρήθηκε πως ο Διάβολος βάφτιζε τους οπαδούς του με το αριστερό του χέρι και υπάρχουν από τότε πολλές δεισιδαιμονίες που αναφέρονται στην «αριστερή πλευρά» ή στο «αριστερό μονοπάτι» που συνδέεται πάντα με το κακό. Για παράδειγμα, στη Γαλλία υποστηρίχτηκε πως οι μάγισσες χαιρετούσαν τον Σατανά με το αριστερό τους χέρι. Επίσης πιστεύεται πως μπορούμε να δούμε τα φαντάσματα μόνο εάν κοιτάζουμε πέρα από τον αριστερό ώμο μας και ότι ο Διάβολος κρύβεται πίσω από τον αριστερό μας ώμο. Τα κακά πνεύματα κρύβονται πάντα πίσω από τον αριστερό ώμο, γι’ αυτό και ο καλύτερος τρόπος για να κρατήσει κάποιος μακριά ήταν να ρίξει αλάτι στον αριστερό του ώμο! Τέλος η Ζαν Ντ’ Αρκ (Ιωάννα της Φλωρίνης), που ρίχτηκε στην πυρά το 1431 με την κατηγορία πως ήταν αιρετική, δεν ήταν απαραιτήτως αριστερόχειρας, αλλά μάλλον απεικονίστηκε μ’ αυτόν τον τρόπο για να φανεί κακή.
Δεισιδαιμονίες εις βάρος του αριστερού χεριού
Στο μουσουλμανικό κόσμο υπάρχει επίσης μια ξεκάθαρη προτίμηση προς το δεξί χέρι, τα δάκτυλα του οποίου χρησιμοποιούνται και σαν πιρούνια. Το αριστερό, επειδή χρησιμοποιείται για τις ανάγκες της υγιεινής (π.χ. σκούπισμα του πρωκτού μετά την αφόδευση σε μια εποχή που δεν είχαν ακόμη ανακαλυφθεί τα χαρτιά υγείας), θεωρείται «βρώμικο».
Ακόμη και στο Βουδισμό η δεξιά πλευρά του δρόμου θεωρείται «δρόμος της φώτισης», ο δρόμος του Βούδα. Στα ταντρικά κείμενα το δεξί θεωρείται πάντα αρσενικό, καλό, ιερό και φωτισμένο, ενώ το αριστερό θηλυκό, κακό, ανίερο, και σκοτεινό…
Στα γαλλικά η λέξη γκος (Gauche) δεν σημαίνει μόνο αριστερά, αλλά και «αδέξιος» δηλαδή ανίκανος, ενώ στα αραβικά η λέξη σαμάλ δεν σημαίνει μόνον αριστερός, αλλά και «ακάθαρτος». Στην Ισπανία αν θέλουν να πουν πως κάποιος είναι έξυπνος, λένε «νο σερ θούρντο», που σημαίνει «δεν είναι αριστερόχειρας».
Υπάρχουν τέλος αρκετές χώρες στον κόσμο που ο χαιρετισμός με το αριστερό χέρι εκλαμβάνεται ως προσβολή. Στην Ελλάδα μάλιστα αν κάνεις το λάθος και μουτζώσεις κάποιον με την αριστερή παλάμη αυτό θεωρείται πολύ σοβαρή προσβολή και είναι αφορμή καυγάδων. Ακόμη και σήμερα οτιδήποτε αριστερόστροφο συνεχίζει να θεωρείται ατυχία ή γουρσουζιά. Ακόμη και στο μετα-βιομηχανικό μας κόσμο οι άνθρωποι αποφεύγουν να μπαίνουν στο σπίτι τους με το «κακό» αριστερό πόδι και προτιμούν πάντα με το δεξί για να φέρουν «γούρι».
Οι δεισιδαιμονίες γύρω από την κακή χρήση του αριστερού χεριού ακόμη και σήμερα οργιάζουν. Αν, όταν ξυπνήσει κάποιος, κατέβει με το αριστερό πόδι από το κρεβάτι, πιστεύει πως θα έχει μια κακή μέρα. Ένα χτύπημα στο δεξί αυτί σημαίνει ότι κάποιος σας εγκωμιάζει. Στο αριστερό αυτί όμως σημαίνει ότι κάποιος σας βρίζει ή συκοφαντεί.
Τα δακτυλίδια του γάμου φοριούνται πάντα στο αριστερό χέρι γιατί πιστεύεται πως αποτρέπουν το κακό. Δεν είναι τυχαίο πως το τέταρτο δάχτυλο του αριστερού επιλέχτηκε, γύρω στο 300 π.χ., για να είναι το δάκτυλο όπου θα έμπαινε το δακτυλίδι του γάμου, καθώς εκείνη την εποχή πίστευαν πως αυτό το δάκτυλο συνδέονταν άμεσα με την καρδιά!
Αν ακούσει κανείς τον ήχο ενός κούκου από το δεξί του αυτί, τότε θα έχει μια τυχερή χρονιά. Στην αντίθετη περίπτωση θα έχει μια άσχημη χρονία. Τα καλά ταξίδια πρέπει να ξεκινούν πάντα με το δεξί πόδι. Τέλος θεωρείται κακή τύχη το να προσφέρει κάποιος με το αριστερό του χέρι το ποτό σ’ έναν άλλο. Σε ελάχιστες περιπτώσεις υπάρχουν δεισιδαιμονίες που θεωρούν καλή τύχη τη χρήση του αριστερού χεριού.
Όλες αυτές οι αντι-αριστερόχειρες δεισιδαιμονίες ήταν αναπόφευκτο να περάσουν και στο πολιτικό πεδίο. Στο κοινοβούλιο της Γαλλίας πριν από την Γαλλική Επανάσταση, οι αριστοκράτες κάθονταν πάντα στη δεξιά πλευρά του βασιλιά, ενώ οι πλούσιοι χωρίς ευγενική καταγωγή κάθονταν στην αριστερή. Έτσι η δεξιά πλευρά συνδέθηκε με την κρατούσα κοινωνική τάξη, ενώ η αριστερή πλευρά με τα ανατρεπτικά στοιχεία που ήθελαν να την αλλάξουν. Αυτό καθιερώθηκε σε όλα τα κοινοβούλια κι από τότε τα συντηρητικά κόμματα κάθονται πάντα στα δεξιά έδρανα και τα προοδευτικά στα αριστερά. Έτσι προήλθε η πολιτική ονομασία Δεξιά και Αριστερά...
ΗΠΑ: η αριστεροχειρία στην εξουσία
Στο αντίθετο άκρο με την Ιαπωνία, όπου ουσιαστικά η αριστεροχειρία ήταν παραδοσιακά απαγορευμένη (και λόγος για να χωρίσει κανείς τη σύζυγό του), βρίσκονται οι ΗΠΑ, όπου η αριστεροχειρία όχι μόνο δεν ήταν απαγορευμένη, αλλά υπάρχουν στην εποχή μας και αλυσίδες ειδικών καταστημάτων με προϊόντα ειδικά για αριστερόχειρες, εφόσον είναι γνωστό πως πάνω από 2.500 αριστερόχειρες σκοτώνονται κάθε χρόνο από τη χρήση προϊόντων που είναι κατάλληλα για δεξιόχειρες!
Ανάμεσα στους προέδρους των ΗΠΑ υπάρχει ένας ασυνήθιστος αριθμός αριστερόχειρων, σχεδόν ο ένας στους τρεις. Δεν είναι γνωστό ποιο ρόλο έπαιξε η προτίμησή τους για χρήση του αριστερού τους χεριού στην επιτυχία τους ή αν κατάφεραν να φτάσουν μέχρι εκεί λόγω αυτής τους της ιδιαιτερότητας. Γνωστοί Αμερικανοί Πρόεδροι που ήταν αριστερόχειρες ήταν ο Τόμας Τζέφερσον, ο Χάρι Τρούμαν, ο Τζον Φ. Κένεντι, ο Ρόναλντ Ρίγκαν κ.α. Ωστόσο, στις εκλογές του 1992, και οι τρεις προεδρικοί υποψήφιοι δεν ήταν δεξιόχειρες. Τόσο ο πατέρας Τζορτζ Μπους, όσο και ο Μπίλ Κλίντον, αλλά και ο ανεξάρτητος υποψήφιος Ρος Πέροτ, ήταν αριστερόχειρες!
Οι αριστερόχειρες φαίνεται πως έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και συγκεκριμένα είναι πιο ανεξάρτητοι, έξυπνοι και επίμονοι. Στη Mensa, στη λέσχη των ανθρώπων με τον υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης, το 20% των μελών της είναι αριστερόχειρες (δύο φορές πάνω από το μέσο όρο).Το παράδοξο είναι πως δεν υπάρχουν πολλοί διάσημοι συγγραφείς ανάμεσα στους αριστερόχειρες, κάτι που ίσως οφείλεται στο γεγονός πως το αριστερό ημισφαίριο που ελέγχει το δεξί χέρι, ελέγχει και τη λειτουργία του λόγου. Αντίθετα το δεξί ημισφαίριο, που ελέγχει το αριστερό χέρι, ελέγχει και την αντίληψη του χώρου και του ρυθμού, γι’ αυτό και υπάρχουν πολλοί αριστερόχειρες που υπήρξαν διάσημοι ζωγράφοι και μουσικοί.
Γενικώς υπάρχουν πολλές παρανοήσεις σχετικά με τους αριστερόχειρες. Για παράδειγμα οι πόρτες των ντουλαπιών, των πλυντηρίων και των ψυγείων ανοίγουν συνήθως από το αριστερά. Αυτό όμως δεν ευνοεί τους αριστερόχειρες, αλλά τους δεξιόχειρες, που έχουν το καλύτερο χέρι τους ελεύθερο για την εκτέλεση οποιασδήποτε εργασίας.
Πόσο διαφορετικοί είμαστε;
Η αλήθεια είναι πως οι δεξιόχειρες και οι αριστερόχειρες βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά. Σύμφωνα με το περιοδικό Nature Neuroscience δεξιόχειρες και αριστερόχειρες, φαινόμαστε σαν να παρατηρούμε ο ένας τον άλλον από διαφορετικές πλευρές της επιφάνειας ενός καθρέπτη. Οι ψυχολόγοι έχουν ανακαλύψει ότι οι δεξιόχειρες και οι αριστερόχειρες χρησιμοποιούν διαφορετικά μέρη του εγκεφάλου τους για να παρατηρούν τον κόσμο. Ερευνητές, έπειτα από μελέτες στο Πανεπιστημίου του Μπίρμιχαμ, απέδειξαν ότι οι δύο αυτές ομάδες χρησιμοποίησαν αντίθετες πλευρές του εγκεφάλου για να κοιτάξουν στην ίδια εικόνα και στις λεπτομέρειές της. Χρησιμοποιώντας μια τεχνική χάρη στην οποία διασπάται, προσωρινά, η δραστηριότητα του εγκεφάλου, κατάφεραν να επαληθεύσουν ότι οι δεξιόχειρες χρησιμοποίησαν το δεξί τους ημισφαίριο για να εστιάσουν σε ολόκληρη την εικόνα και το αριστερό ημισφαίριο για να εστιάσουν σε ένα μέρος της εικόνας. Όμως, αυτή, η ίδια λειτουργία ήταν αντίστροφη στους αριστερόχειρες! Έτσι κατέληξαν στο συμπέρασμα πως όχι μόνο η λειτουργία της γλώσσας μας αλλά, και τρόπος με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο μπορεί να εξαρτάται από το ποιο είναι το κυρίαρχο χέρι μας.
Τελικά το τι είμαστε είναι προϊόν της νευροχημείας μας ή των επιλογών μας; Σήμερα μπορεί το αριστερό χέρι να έχει απενοχοποιηθεί, αλλά πολλές προκαταλήψεις εξακολουθούν να παραμένουν. Οι αριστερόχειρες συνεχίζουν να πιέζονται από τη δεξιόχειρη πλειοψηφία για να μην παρεκκλίνουν. Ωστόσο η καταπιεσμένη οργή και η ενοχή είναι ένας εκρηκτικός συνδυασμός, που οδηγεί στην επανάσταση. Μήπως γι’ αυτό και οι αριστερόχειρες ηγούνται συχνά επαναστάσεων και ανατροπών;
ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΑΡΙΣΤΕΡΟΧΕΙΡΕΣ (Ενδεικτική Λίστα)
ΗΓΕΤΕΣ & ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ
• Μέγας Αλέξανδρος
• Ραμσής ΙΙ
• Ιούλιος Καίσαρας
• Καρλομάγνος
• Ναπολέων Βοναπάρτης
• Μαχάτμα Γκάντι
• Ότο Βίσμαρκ
• Ουίνστον Τσόρτσιλ
• Βενιαμίν Φρανγκλίνος
• Τόμας Τζέφερσον
• Τζον Φ. Κένεντι
• Ρόναλντ Ρίγκαν
• Τζορτζ Μπους (ο πρεσβύτερος)
• Μπιλ Κλίντον
• Φιντέλ Κάστρο
ΖΩΓΡΑΦΟΙ
• Λεονάρντο Ντα Βίντσι
• Μιχαελάντζελο
• Πάμπλο Πικάσο
• Ραφαέλ
ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ
• Αριστοτέλης
• Νίτσε
ΜΟΥΣΙΚΟΙ
• Μπετόβεν
• Μότσαρντ
• Μπαχ
• Μπομπ Ντίλαν
• Τζίμυ Χέντριξ
• Άνι Λένοξ
• Ίγκι Ποπ
• Ντέιβιντ Μπάουι
• Ντέιβιντ Μπερν (Talking Heads)
• Φιλ Κόλινς
• Στινγκ
• Πολ Μακάρντεϊ (The Beatles)
• Τζορτζ Μάικλ
ΗΘΟΠΟΙΟΙ
• Τσάρλι Τσάπλιν
• Γκρέτα Γκάρμπο
• Μέρλιν Μονρό
• Ρόμπερτ Ντε Νίρο
• Ρόμπερτ Ρέντφροντ
• Φέι Ντάναγουεϊ
• Κιάνου Ρηβς
• Γκάρι Όλντμαν
• Μπρους Γουίλις
• Ντέμι Μουρ
• Τομ Κρουζ
• Νικόλ Κίντμαν
• Τζούλια Ρόμπερτς
• Αντζελίνα Τζολί
• Ματ Ντίλον
• Τζούλιαν Μουρ
• Στηβ ΜακΚουίν
• Πίτερ Ουστίνοφ
• Τέλης Σαβάλλας
ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
• Γκαίτε
• Μαρκ Τουέν
• Χανς Κρίστιαν Άντερσεν
• Κάφκα
• Χ. Τζ. Γουέλς
• Μάρσαλ ΜακΛούαν
• Ντάγκλας Άνταμς
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ
• Άλμπερτ Άινσταϊν
• Ισαάκ Νεύτωνας
• Μαρί Κιουρί
• Αλέν Τουρέν
ΑΛΛΟΙ
• Μπιλ Γκέιτς
• Τζον Ροκφέλερ
• Γιούρι Γκέλερ
• Ζαν Πολ Γκοτιέ
• Τζέιμς Κάμερον
• Ζαν Ντ’ Αρκ
• Μπούφαλο Μπιλ
• Τζακ ο Αντεροβγάλτης
*Ο Γιώργος Στάμκος είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος.
Πηγή: tvxs.gr
Η Σφήκα: Επιλογές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου